Chia sẻ từ nhà sáng lập startup tỷ đô Humanity Protocol, con số này lý giải tại sao gian lận quảng cáo và lừa đảo deepfake ngày càng gia tăng. Giải pháp được đề xuất là một hệ thống xác thực danh tính, hứa hẹn trả lại sự minh bạch cho nền kinh tế số.

Sáng 1/8, trong khuôn khổ sự kiện GM Việt Nam 2025 do SSI Digital và Kyros Ventures tổ chức, ông Terence Kwok, nhà sáng lập Humanity Protocol, đã có một bài phát biểu quan trọng về tương lai của dữ liệu và danh tính trong kỷ nguyên số.

Mở đầu, ông đặt thẳng vấn đề vào mô hình hiện tại: “Khi chúng ta xem xét về danh tính, chúng ta nhìn vào các công ty internet truyền thống nơi chúng ta có tài khoản, như Facebook, Google và Twitter. Tất cả đều là những thị trường tập trung kiểm soát và sở hữu toàn bộ dữ liệu của bạn”.

Theo ông Kwok, mô hình này đang bộc lộ những yếu kém chết người, đặc biệt khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển. Ông khẳng định: “Vấn đề là trong thế giới trí tuệ nhân tạo sắp tới, danh tính số sẽ bị phá vỡ. Nó vốn đã bị phá vỡ đáng kể”.

Vấn đề đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là sự bùng nổ của các tài khoản tự động (bot). Ông Terence Kwok chỉ ra một con số đáng kinh ngạc: “Hơn 50% lưu lượng truy cập internet hiện nay là do bot thực hiện”.

Tình trạng này dẫn đến những hệ lụy trực tiếp cho các doanh nghiệp và người dùng. Nội dung trên mạng xã hội tràn ngập sự giả mạo, trong khi ngân sách quảng cáo bị thất thoát vào “gian lận nhấp chuột (click fraud), vì về cơ bản bất kỳ ai đang tiêu thụ những đồng đô la quảng cáo này đều không phải là người thật”.

Sự tiến bộ của AI đang đẩy vấn đề này lên một mức độ nguy hiểm hơn. Ông Kwok chia sẻ một câu chuyện thực tế: “Tôi thực sự vừa trò chuyện với một người bạn hôm trước; anh kể gần đây đã có người tạo ra một video deepfake về nhân viên của mình đang thực hiện cuộc gọi Zoom với anh, cố gắng thuyết phục anh chuyển tiền”.

Ông Kwok tin rằng đây sẽ là những vấn đề ngày càng lớn hơn khi các công cụ AI trở nên dễ tiếp cận.

Để giải quyết vấn đề gốc rễ này, Humanity Protocol đã được xây dựng như một “blockchain tập trung vào dữ liệu và danh tính”. Giải pháp bắt đầu từ một câu hỏi cơ bản nhưng ngày càng trở nên quan trọng: Làm thế nào để chứng minh một thực thể trên không gian mạng là một con người thực sự?

“Có lẽ vài năm trước, việc nghĩ đến Proof of Personhood (Bằng chứng Nhân vị) hay Proof of Humanity (Bằng chứng Nhân tính) có vẻ hơi điên rồ, nhưng ngày nay, nó đang trở nên cực kỳ quan trọng”, ông Kwok nhấn mạnh.

Để làm được điều này, Humanity Protocol tận dụng công nghệ sinh trắc học, cụ thể là quét lòng bàn tay. Lý do lựa chọn phương pháp này, theo ông, là vì “nó ít xâm lấn hơn nhiều, tiện lợi hơn nhiều, và quan trọng nhất, nó thực sự mở ra các trường hợp sử dụng khác, như thanh toán, bán vé, kiểm soát truy cập,…”.

Hiện tại, dự án đã có hơn một triệu người xác minh thành công danh tính con người thông qua ứng dụng.

Tuy nhiên, việc xác minh một người là con người chỉ là bước khởi đầu. Cốt lõi trong kinh doanh của ông Terence Kwok là tầm nhìn về việc xây dựng một hệ thống cho phép xác minh mọi thuộc tính dữ liệu khác, qua đó thách thức mô hình kinh doanh của các gã khổng lồ công nghệ.

Ông phân tích: “Nếu bạn nghĩ về một công ty như Facebook, có giá trị vốn hóa thị trường khoảng 2.000 tỷ USD, phần lớn là do nó sở hữu rất nhiều dữ liệu về mọi người. Nó sở hữu các mối quan hệ xã hội của bạn, các biểu đồ xã hội của bạn; nó biết bạn đã học ở đâu, bạn bè của bạn là ai,…”.

Thách thức của mô hình cũ là dữ liệu này ngày càng dễ bị làm giả. Humanity Protocol không chỉ giải quyết vấn đề giả mạo, mà còn đề xuất một cơ chế mới nơi người dùng có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của mình.

Bằng cách sử dụng Zero-Knowledge Proofs (Bằng chứng không kiến thức), người dùng có thể chứng minh các thuộc tính về bản thân mà không cần tiết lộ thông tin gốc.

“Ý tưởng là cuối cùng, người dùng hoàn toàn kiểm soát tất cả dữ liệu của riêng họ, hoàn toàn kiểm soát người họ muốn chia sẻ dữ liệu này, khi nào và ở đâu”, ông Kwok giải thích. Các thuộc tính có thể được xác minh bao gồm: tình trạng khách hàng thân thiết của hãng hàng không, bằng cấp đại học, lịch sử làm việc, quốc tịch, độ tuổi, và thậm chí là hồ sơ y tế.

Hệ thống này được vận hành thông qua các “Identity Validators” (Trình xác thực danh tính) – những thực thể đáng tin cậy như ngân hàng, trường đại học, chuỗi khách sạn – sẽ xác minh và cấp các “Verifiable Credentials” (Thông tin xác thực có thể kiểm chứng) cho người dùng.

Điều này mở ra hàng loạt ứng dụng thực tiễn cho các nhà đầu tư và đơn vị kinh doanh.

Chẳng hạn, KYC có thể tái sử dụng. Doanh nghiệp có thể tin tưởng vào một thông tin xác thực KYC đã được cấp một lần, giúp người dùng “sẽ không phải làm lại nữa” trên các nền tảng khác nhau, tiết kiệm chi phí và thời gian.

Marketing mục tiêu chính xác. Các doanh nghiệp có thể tiếp cận đúng đối tượng khách hàng dựa trên các thuộc tính đã được xác minh (ví dụ khách hàng trung thành của một thương hiệu), với sự cho phép của người dùng.

Cuối cùng, giải pháp này có thể giúp phòng chống gian lận, xác minh danh tính người xin việc hoặc người nộp đơn bảo hiểm một cách dễ dàng và đáng tin cậy.

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh

Nhiều kênh Việt Nam thành công khi phát triển nội dung cho thị trường quốc tế. Tuy nhiên, chất lượng video và giá trị cho cộng đồng còn ở mức thấp.

Tại Việt Nam, nhiều chủ kênh chọn làm nội dung nhắm đến người dùng YouTube quốc tế để lấy doanh thu quảng cáo. Phương pháp này tồn tại nhiều năm qua. Với mục đích nhắm khách hàng toàn cầu, những kênh này làm việc âm thầm, không nổi tiếng trong nước. Hiện tại, một số người đạt được hàng chục triệu đăng ký, đủ điều kiện lấy nút Kim cương, nút Ruby của nền tảng.

Công thức hút lượt xem cùng thuật toán của YouTube đẩy video “viral”, đem về doanh thu cho chủ kênh. Tuy nhiên, nội dung những bên này cung cấp bị đặt dấu hỏi về chất lượng. Dạng video nhắm đến trẻ em, nhưng có hình ảnh ghê rợn, đầy hiệu ứng âm thanh gây giật mình cùng các biểu cảm quái dị.

Nhiều năm trước, dạng video Elsa, Spiderman hay mẹ đơn thân hở hang phản cảm cũng xuất phát từ kênh trong nước, gây nhiều hệ lụy.

Chục tỷ lượt xem từ video gây sốc

Gần đây, SocialBlade thống kê lại các kênh YouTube lớn nhất tại Việt Nam về số người xem, lượt đăng ký. Trừ Pop Kids hay FAP TV, những tài khoản nổi tiếng, có mặt trong danh sách nhiều năm, đa phần người dùng trong top 10 là những cái tên xa lạ.

Vài kênh trong số này có lượng theo dõi bằng phân nửa dân số Việt Nam. Tuy nhiên, chúng gần như vô danh với người dùng trong nước. Các tài khoản Torung, Ben Eagle, H&T, Trần Thị Nam Phương… đều xa lạ, không phải YouTuber nổi tiếng tại Việt Nam, ít người biết tên.

Nhóm kênh quen thuộc như Khoa Pug, Độ Mixi, Hậu Hoàng, Sơn Tùng hay FAP TV bị các tài khoản kể trên bỏ xa về số liệu trên nền tảng. Tuy nhiên, có dấu hỏi lớn về chất lượng nội dung của từ những kênh này.

Torung được thống kê là kênh YouTube lớn nhất tại Việt Nam, với 58 triệu người đăng ký. Video nhiều lượt xem trên tài khoản hiện có gần 850 triệu lượt. Nội dung của nó là cảnh một người khuyết tật tí hon ngồi trong thùng giấy, trả đồ cho nhân vật ở trên bỏ vào. Người khác trong video cũng hóa trang “lố lăng” như đeo cánh, ở trần, nhuộm da đen, liên tục thực hiện các biểu cảm cường điệu. Đi kèm với đó là hiệu ứng âm thanh dồn dập như tiếng cười, hét, khóc.

Một video hơn 300 triệu lượt xem khác trên kênh này mở đầu bằng cảnh một người đàn ông hóa trang xấu xí, bị con cá lớn cắn vào đũng quần. Nhân vật này diễn hoạt với vẻ mặt đau đớn.

Các tài khoản Ben Eagle, H&T không có hình ảnh rùng rợn phản cảm. Tuy nhiên, nội dung của kênh gồm hài tình huống, các trò chơi đơn giản hay trò đùa gây cười. Công thức chung được chủ kênh áp dụng là các loại trang phục sặc sỡ, biểu cảm cường điệu cùng liên tục các loại hiệu ứng âm thanh dồn dập.

Torung, Ben Eagle hay H&T đăng tải những video “không lời”, chỉ gồm hành động, hiệu ứng. Nếu không tra rõ nguồn gốc, người xem khó nhận ra họ xuất phát từ Việt Nam. Bằng cách làm nội dung này, kênh tiếp cận được người xem toàn cầu, thay vì chỉ khoảng 100 triệu dân trong nước. Ngoài ra, họ tăng trưởng mạnh từ 2021, khi YouTube triển khai chức năng video ngắn, giúp nội dung dạng này được phân phối rộng hơn.

Việc chỉ có hình ảnh khiến cách thể hiện nội dung bị giới hạn. Các kênh này dùng tình tiết gây sốc để giữ chân người xem.

Bài học nội dung phản cảm Elsa Spiderman, Single mom

Tại Việt Nam, làm YouTube được xem như một phần của mô hình MMO (kiếm tiền online), từ thuở sơ khai của nền tảng. Cơ chế nổi bật của ứng dụng là chia sẻ doanh thu quảng cáo với người đăng video. Bên cạnh YouTuber chân chính, tìm kiếm lượt xem bằng clip chất lượng, không ít người dùng các thủ thuật, chiêu trò lợi dụng nền tảng.

Ngoài reup (đăng lại video vi phạm bản quyền), làm nội dung “cắn view ngoại” là ngách nhiều kênh khai thác. Ngoài tiếp cận hàng tỷ người dùng quốc tế, doanh thu họ thu được tốt hơn hẳn nhờ YouTube trả tỉ lệ cao. Để kiếm tiền, nhiều người không bất chấp thủ đoạn.

Năm 2017, loạt clip biến tấu trên các nhân vật hoạt hình quen thuộc như Elsa, Spiderman được sản xuất và đăng tải tràn lan. Thay vì các nội dung thường thức, nhẹ nhàng, chủ kênh lồng ghép hình ảnh hở hang, phản cảm.

Trong thời gian ngắn, những nhóm này thu về doanh thu khổng lồ từ cả người xem trong nước và quốc tế. Đáng nói, dạng nội dung này vẫn được phân phối đến trẻ em, gây ảnh hưởng tiêu cực.

Sau đó, chủ kênh chuyên đăng những video nói trên bị Bộ TT&TT phạt 30 triệu đồng. YouTube cũng mạnh tay xử lý các tài khoản tương tự.

Đến 2019, xuất hiện loạt kênh Việt Nam thuộc Yeah1 Network, chuyên đăng các video với từ khóa “Single Mom” (Mẹ đơn thân), ở nhiều thứ tiếng để thu hút lượt xem. Đáng nói, những tài khoản này lồng ghép hình ảnh không phù hợp, để ngực trần khi cho con bú, dang rộng chân lộ nội y.

Sau các sự việc này, YouTube mạnh tay xử lý kênh trong nước. Đặc biệt, Yeah1 Network, mạng lưới đa kênh liên quan đến nhiều nội dung phản cảm bị nền tảng quy trách nhiệm, cắt hợp đồng.

Theo Znews

Từ chuyện TikToker Tớ Là Lộc bất ngờ “come out” đến những màn câu view phản cảm, câu chuyện content bẩn đang dần nóng trở lại trên các nền tảng mạng xã hội.

Dân mạng nhanh chóng đào lại các clip cũ, chỉ ra chi tiết “cởi trần”, “trái cổ”, “hình thể nam giới”… đồng thời kết luận rằng đây là chiêu trò “nữ giả nam” nhằm câu view.

Trước những công kích của dư luận, Lộc tiếp tục lý giải việc có giới tính là nữ – với tên thật là Lê Vy Thục San, đồng thời tiết lộ đã sử dụng hoocmon sinh dục nam từ khi chưa đủ 18 tuổi. TikToker này cũng hi vọng mọi người sẽ ủng hộ quyết định này của bạn.

Tuy nhiên, netizen vẫn không chịu “tha”, khi phát hiện Tớ Là Lộc tung ra một ca khúc mới, đúng thời điểm tiết lộ thông tin động trời trên. Chưa kể, Nàng Mơ – em gái của TikToker này, cũng vừa được thông báo là thí sinh lọt top 15 tại một cuộc thi người mẫu nổi tiếng.

Một loạt các sự kiện diễn ra trùng thời điểm, khiến dân tình càng thêm “chắc như đinh đóng cột” về việc Lộc đang tung chiêu bày trò để gây ồn ào truyền thông.

Trước đó, TikToker này từng bị chỉ trích vì có hành vi thân mật quá mức với em gái, rồi gây tranh cãi khi tuyển “tình nguyện viên” làm không lương tại resort riêng, với các công việc nặng nhọc nhưng đổi lại chỉ là “bao ăn ở”.

Nhưng ở lần “come out” này, điều khiến công chúng phẫn nộ nhất không chỉ là câu chuyện phi lý, mà là việc TikToker cố tình khai thác yếu tố giới – một chủ đề nhạy cảm, dễ gây chú ý, như một công cụ tạo content. Một số người gọi đây là hành vi “rage baiting”, tức cố tình làm người xem tức giận để kiếm tương tác. Và Tớ Là Lộc không phải trường hợp duy nhất.

Vũ trụ content bẩn: khi phẫn nộ trở thành… “vốn” của TikToker

Trên TikTok, phẫn nộ đang là một loại “vốn” quý giá. Ryan Gawlik – TikToker người Mỹ từng cắn ngang thanh KitKat, cố tình đọc sai từ “espresso” thành “expresso”, thừa nhận anh làm vậy để “gây khó chịu vừa đủ”, nhắm đến tương tác bình luận từ người xem.

“Chỉ cần làm sai một tí thôi là view tăng vọt”, Gawlik nói. Và anh không sai! Các video của anh sau đó liên tục lên top “For You” của TikTok. Kênh cá nhân cũng tăng hàng trăm nghìn lượt theo dõi.

Chiến lược này được gọi tên bằng những khái niệm như rage-farming hoặc rage-baiting, vốn là những thuật ngữ mô tả cách “thu hoạch phẫn nộ” từ người xem để kiếm lời. Trong thời đại mà nền tảng chỉ cần giữ chân người dùng càng lâu càng tốt, thì việc nội dung độc hại hay tích cực không còn là điều quan trọng.

Ngay cả TikTok dường như cũng đang gián tiếp “cổ vũ” kiểu nội dung này thông qua chương trình TikTok Pulse, nơi các video trong top 4% thịnh hành nhất sẽ được chia doanh thu quảng cáo. Hệ quả là cuộc đua trở thành “nội dung gây sốc nhất tuần” đang ngày càng gay gắt.

Không khó để nhận ra các video kiểu “giả gái”, “giả nghèo” hay “giả điên”, hoặc đem chuyện đời tư, cảm xúc cá nhân ra để “bán” cho vài triệu lượt xem. Các chủ đề như cộng đồng LGBT+, người vô gia cư, người nghèo… vốn cần sự thấu cảm, nay trở thành đạo cụ trên sân khấu tương tác.

Từ vụ Tớ Là Lộc “nữ giả nam” đến Nờ Ô Nô gọi người nghèo là “bà già khổ cực, ăn nhanh đi còn về”, có thể thấy một điểm chung: người xem dễ dàng bị dẫn dắt. Dư luận càng phẫn nộ, video càng lan rộng. Người nghèo càng bị xúc phạm, video càng có giá trị thương mại. Và chính khán giả, dù là bấm like hay bình luận chửi bới, cũng đang vô tình tiếp tay cho các content bẩn tồn tại.

Các nhà nghiên cứu từng phát hiện cảm xúc tiêu cực như phẫn nộ, khinh miệt dễ được chia sẻ hơn cảm xúc tích cực như vui vẻ hay cảm động. Điều này khiến mạng xã hội trở thành môi trường lý tưởng cho các chiêu trò khai thác drama, giật gân hoặc gây sốc.

Content bẩn không phải hiện tượng mới. Thế nhưng, biện pháp chủ động tốt nhất ở mỗi người chính là một cú lướt qua, đôi khi có thể góp phần chống lại cả một hệ sinh thái bẩn.

Theo Báo Tuổi Trẻ.

Young Business Leaders – B-LEAD là cuộc thi mô phỏng quy trình tuyển dụng Management Trainee của các doanh nghiệp hàng đầu, đặc biệt chú trọng vào Kỹ năng lãnh đạo toàn diện theo mô hình A.S.K.

Cuộc thi được phối hợp tổ chức bởi Câu lạc bộ Kinh doanh & Tiếng Anh (Business & English Club – BEC) và Trường Đại học Ngoại thương Cơ sở II tại TP. HCM, hứa hẹn mang đến những trải nghiệm vô cùng chất lượng cho sinh viên toàn quốc.

B-LEAD 2025 trở lại với chủ đề SHIFTNARIO – một thị trường không ngừng biến động với những cơ hội và thách thức luôn đan xen. Bước vào mùa 3, B-LEAD hướng đến xây dựng hình mẫu lãnh đạo Agile Leadership trong kỷ nguyên R.U.P.T. – nơi chỉ những nhà lãnh đạo thực thụ mới có thể nắm bắt thời cơ và làm chủ bước chuyển mình của bản thân. 

Với format hoàn toàn mới, cuộc thi mở rộng phạm vi cùng 5 chuyên ngành: Finance, Marketing, Supply Chain, Sales và Human Resource.

Thí sinh tham gia sẽ có cơ hội thực chiến với những thử thách đặt ra từ doanh nghiệp, đồng thời được tham gia Training chuyên sâu bởi những khách mời dày dặn kinh nghiệm và năng lực chuyên môn, từ đó vững bước trên hành trình bứt phá và khơi dậy tiềm năng lãnh đạo bên trong mình. 

TỔNG QUAN VỀ CUỘC THI B-LEAD 2025

ĐỐI TƯỢNG DỰ THI

– Sinh viên và người tốt nghiệp không quá 01 năm trên toàn quốc.

– Thí sinh đã bước vào Chung kết B-LEAD mùa trước và Ban Tổ chức B-LEAD 2025 không được tham gia cuộc thi.

CƠ CẤU VÒNG THI

ROUND 1: Break The Inertia (28/03 – 21/05)

– Online Aptitude Test & CV Scanning (28/04 – 04/05)

Các ứng viên điền thông tin, nộp CV và chọn 1 trong 5 ngành: Marketing, Supply Chain, Sales, Finance và HR. Sau khi hoàn thành, thí sinh thực hiện Online Test theo hướng dẫn từ BTC.

– Initial Interview (10/05 – 13/05)

Top 100 tham gia phỏng vấn 1:1 với Interviewer từ Bảo trợ Nhân sự. Thí sinh được đánh giá toàn diện kiến thức, kỹ năng và thái độ.

– Case Interview (19/05 – 21/05)

Top 60 tham gia phỏng vấn 1:1 với Interviewer từ Bảo trợ Ngành. Ứng viên từ mỗi ngành sẽ giải độc lập 1 Functional Case, sau đó sẽ trình bày và trả lời câu hỏi với Interviewer.

ROUND 2: Enter The Chaos (22/05 – 08/06)

Top 40 thí sinh xuất sắc nhất sẽ có cơ hội được Training theo 5 nhóm ngành đến từ những khách mời uy tín để chuẩn bị cho vòng làm việc nhóm Assessment Center.

– Exclusive Training 

– Assessment Center (08/06)

– Career Glory Night

ROUND 3: Conquer The Shift (09/06 – 22/06)

Top 8 so tài tại Đêm Chung Kết B-LEAD 2025 để chinh phục ngôi vị cao nhất. 

– Exclusive Training

– Gala Night (22/06)

HÌNH THỨC ĐĂNG KÝ B-LEAD

– Phí dự thi: Miễn phí

– Hình thức dự thi: Cá nhân

– Đăng ký tham gia ngay tại: https://bom.so/BLEAD2025registration

– Thời hạn đăng ký Vòng 1: 23H59 27/04/2025

CƠ CẤU GIẢI THƯỞNG

– 01 Quán quân: 10.000.000 đồng;

– 01 Á quân: 5.000.000 đồng;

– 01 Quý quân: 3.000.000 đồng;

Cùng những phần quà hiện vật, học bổng, khóa học cùng nhiều suất shortcut khác.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

– Website: https://www.becftu2.com/b-lead-2025

– Group hỗ trợ giải đáp thắc mắc: https://www.facebook.com/groups/bleadcommunity

– Fanpage: Business & English Club – BEC FTU2

– Email: blead.becftu2@gmail.com

– Hotline: (+84) 917 979 948 (Ms. Phương Lan) – Trưởng Ban Tổ Chức

Khi ngành sáng tạo nội dung đang bão hòa, nhiều nền tảng bắt đầu tập trung vào các tranh cãi, tận dụng thuật toán để thổi phồng xung đột, đẩy tương tác.

Sự kiện TikTok Awards 2024 diễn ra tối ngày 23/11 đã trở thành điểm khởi đầu cho một chuỗi tranh cãi không hồi kết. Trên sân khấu, giải thưởng Entertainment Creator Of The Year được công bố cho Lê Tuấn Khang, nhưng MC lại đọc thành tích của Khiết Đan.

Sự cố này nhanh chóng lan rộng trên TikTok, Facebook, biến mạng xã hội thành chiến trường của người theo dõi. Từ các đoạn video ghi lại khoảnh khắc “sai sót” đến loạt bình luận chỉ trích, thuật toán TikTok đã tận dụng triệt để sức hút từ sự kiện này để thúc đẩy nội dung liên quan.

Những tranh cãi này ban đầu chỉ là do nhầm lẫn trên sân khấu, nhưng hiện đã được “phóng đại” bởi thuật toán, biến thành những đoạn video triệu view, các bài đăng hàng trăm nghìn lượt tương tác và các video phản hồi liên tiếp từ các bên liên quan.

Đây chỉ là một trong vô vàn ví dụ về cách mạng xã hội hiện đại vận hành: biến những bất đồng nhỏ lẻ thành những màn “drama” công khai, thu hút sự chú ý khổng lồ từ cộng đồng.

Thuật toán và “cơn khát” nội dung cảm xúc mạnh

Ban đầu, lý thuyết “chợ ý tưởng” (marketplace of ideas) từng là nền tảng cho sự phát triển của mạng xã hội, theo . Ý tưởng này khẳng định rằng mọi người đều có quyền đưa ra ý kiến, và những ý tưởng tốt nhất sẽ tự nhiên nổi bật. Tuy nhiên, trên thực tế, các thuật toán đã thay đổi hoàn toàn quy tắc của cuộc chơi, theo Washington Post.

Thay vì để các bài viết cạnh tranh công bằng, thuật toán quyết định nội dung nào được tiếp cận đến ai và bao nhiêu người. Theo giáo sư Arvind Narayanan của Đại học Princeton, “giá trị của một ý tưởng trên mạng xã hội không phản ánh chất lượng của nó, mà phụ thuộc vào cách thuật toán đánh giá và lan tỏa”.

Thuật toán trên các nền tảng như TikTok, Facebook và Instagram không chỉ đơn thuần là công cụ sắp xếp nội dung. Chúng được thiết kế để tối ưu hóa thời gian người dùng ở lại trên nền tảng. Nội dung gây tranh cãi hoặc gợi lên cảm xúc mạnh mẽ thường được ưu tiên hiển thị vì khả năng thu hút nhiều tương tác hơn, từ đó mang lại lợi nhuận quảng cáo cao hơn.

Quả thật, theo một nghiên cứu nội bộ của Facebook được tiết lộ vào năm 2019, các bài đăng kích động cảm xúc giận dữ hoặc gây tranh cãi có tỷ lệ lan truyền cao hơn đáng kể so với nội dung trung lập. Đây chính là khởi đầu cho vòng lặp không hồi kết của các mạng xã hội.

Bởi khi người dùng tương tác với nội dung này, bằng cách bình luận, chia sẻ hoặc thậm chí chỉ xem lâu hơn, họ đang vô tình huấn luyện thuật toán để tiếp tục ưu tiên loại nội dung tương tự.

Do đó, từ năm 2017, Facebook đã thừa nhận rằng họ ưu tiên các nội dung nhận được phản ứng cảm xúc mạnh – đặc biệt là những biểu tượng như “phẫn nộ” – gấp 5 lần so với lượt “thích” thông thường.

TikTok cũng không ngoại lệ. Với thuật toán For You Page (FYP), nền tảng này dựa trên hành vi người dùng để gợi ý nội dung. Mạng xã hội video ngắn khét tiếng với mô hình ưu tiên những video có lượt tương tác cao, bất kể nội dung là gì.

Những video gây tranh cãi, mang tính tiêu cực hoặc gay gắt giữa các nhà sáng tạo nội dung thường nhanh chóng thu hút lượng lớn người xem nhờ khả năng kích hoạt phản ứng cảm xúc từ khán giả. Một đoạn video có thể được đẩy lên chỉ sau vài giờ nếu nhận được tương tác nhanh và nhiều, tạo ra hiệu ứng “quả cầu tuyết” lan tỏa khó kiểm soát.

Điều này dẫn đến sự mất cân bằng trong không gian thông tin. Các quan điểm cực đoan hoặc gây tranh cãi có thể được ưu ái hơn vì chúng dễ dàng kích thích cảm xúc người xem. Ngược lại, những ý tưởng sâu sắc nhưng ôn hòa lại thường bị bỏ qua.

“Sự khác biệt giữa quảng trường và mạng xã hội là có vài tỷ người trên mạng xã hội. Có quyền tự do ngôn luận trực tuyến nhưng không có quyền cho mọi người được lắng nghe một cách bình đẳng: sẽ phải mất hơn cả cuộc đời để xem mọi video TikTok hoặc đọc mọi dòng tweet”, giáo sư Arvind Narayanan nhận định.

Tại sao “drama” lại hấp dẫn đến vậy?

Brady, Joshua Conrad Jackson của Đại học Chicago, Björn Lindström của Viện Karolinska, và M.J. Crockett của Princeton cho rằng nguyên nhân nằm ở cách chúng ta phản ứng với cảm xúc trên mạng xã hội.

Khi đọc một bài đăng giận dữ hoặc tranh cãi, não bộ con người dễ dàng hiểu lầm mức độ nghiêm trọng hoặc ý định thực sự đằng sau bài viết. Điều này khiến chúng ta cảm thấy mạng xã hội tràn ngập sự chia rẽ, cực đoan hơn thực tế.

Sự hiểu lầm này càng làm tăng cảm giác bị kích thích và thúc đẩy người dùng tương tác nhiều hơn. Họ bình luận, chia sẻ hoặc thêm những quan điểm cá nhân. Mỗi hành động này lại làm cho nội dung đó lan truyền rộng rãi hơn.

Một nguyên nhân khác là cảm giác “có mặt tại hiện trường”. Khi theo dõi một màn drama công khai, người dùng mạng xã hội giống như những khán giả tại một sân khấu lớn, cũng là nơi mọi xung đột được phóng đại. Họ cảm thấy mình có quyền lên tiếng, đưa ra phán xét, hoặc thậm chí “thêm dầu vào lửa” thông qua các bình luận, tạo thành vòng lặp tương tác không hồi kết.

Hồi tháng 10, tờ BBC từng đề xuất khôi phục lại với dòng thời gian theo thứ tự thời gian thay vì thuật toán sắp xếp có thể là một cách để giảm thiểu xung đột. Frances Haugen, người từng làm rò rỉ tài liệu nội bộ của Facebook, cũng nhấn mạnh rằng thứ tự thời gian mang lại trải nghiệm “con người hơn” và ít bị thao túng bởi thuật toán.

“Tôi là người ủng hộ mạnh mẽ việc xếp hạng bài viết theo trình tự thời gian vì chúng tôi không muốn máy tính quyết định những gì mình xem. Chúng ta nên có phần mềm có khả năng giải quyết vấn đề đó ở quy mô con người hoặc con người trò chuyện với nhau chứ không phải máy tính tạo điều kiện cho chúng ta nghe được từ bất kỳ ai”, Frances Haugen nói.

Tuy nhiên, Arvind Narayanan, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Princeton, lại chỉ ra rằng ngay cả dòng tin theo thứ tự thời gian cũng không phải là giải pháp hoàn hảo. Những vấn đề như hiệu ứng “giàu càng giàu”, tính lan tỏa khó lường và thiên vị nhân khẩu học vẫn tồn tại. “Thật không may, không có cách nào trung lập để thiết kế mạng xã hội”, vị giáo sư khẳng định.

Một hướng đi khác là trao quyền kiểm soát thuật toán cho người dùng. Nền tảng microblogging mới như Bluesky đang thử nghiệm cách cho phép người dùng kiểm soát thuật toán hiển thị nội dung, hoặc quay lại mô hình dòng thời gian theo thứ tự thời gian như trước đây. Đây là hy vọng cho một môi trường mạng “đa dạng và cá nhân hóa hơn”, nền tảng khẳng định.

Vậy liệu chúng ta có thể thoát khỏi vòng lặp này? Trên thực tế, mạng xã hội cũng giống như một con dao hai lưỡi, có thể là công cụ để kết nối và xây dựng, hoặc là nơi để chia rẽ và phá hủy. Khi đứng trước những tranh cãi tiếp theo, hãy tự hỏi: liệu bạn có đang tiếp tay thổi phồng ngọn lửa xung đột?

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: We’re Marketer

Theo Znews

Sáng tạo nội dung trên mạng xã hội hiện nay đã trở thành một công việc chuyên nghiệp. Nhưng những lợi ích vật chất mà công việc này mang lại khiến nhiều chủ kênh câu view bất chấp đạo đức, pháp luật như vụ TikToker Nờ Ô Nô vừa qua là một điển hình.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để đưa công việc sáng tạo nội dung trên mạng xã hội vào khuôn khổ, từ đó lập lại trật tự trên không gian mạng, hướng đến xóa bỏ môi trường Internet “độc hại” như hiện nay.

Phải quản lý cứng rắn hơn

Theo luật sư Trần Minh Hùng (Đoàn luật sư TP.HCM), với những kênh TikTok khi thu hút lượng xem lớn, thu nhập của người sáng tạo nội dung có thể sẽ rất “khủng”.

Vì những nguồn lợi đó, càng ngày sẽ có càng nhiều người bất chấp tạo ra những nội dung mang tính chất gây sốc, hay thậm chí là lệch lạc, miễn sao có thể thu hút được người xem.

Cho nên, với hình thức phạt tiền như trường hợp của Nờ Ô Nô có vẻ như chưa đủ “sức nặng” và không là gì so với thu nhập mà TikToker này có thể kiếm được. Việc phạt hành chính không phải là một chế tài đủ sức răn đe đối với các TikToker.

Đây là thực tế cần được nhìn nhận, để răn đe cần thiết trong quản lý không gian mạng xã hội hiện nay.

Trên thực tế, sau khi bị cấm, các TikToker, YouTuber có thể tạo ra vài tài khoản TikTok khác nhau để tiếp tục hoạt động. Những video clip được đăng trên kênh mới lại tiếp tục lên xu hướng và thu hút vài trăm nghìn, thậm chí cả triệu lượt xem.

Điều đó khiến nhiều người tỏ ra quan ngại và đặt câu hỏi về trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ như TikTok, YouTuber… khi quản lý các nội dung và nhà sáng tạo nội dung trên nền tảng của họ.

“Trở lại với vấn đề chính là việc kiểm soát, kiểm duyệt, ngăn chặn thông tin xấu độc, vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng, quy định pháp luật Việt Nam trên TikTok, dù nhà phát triển đã có những giải pháp nhất định, song thông tin xấu độc trên nền tảng này vẫn là một “đặc sản” xuất hiện dày đặc, thậm chí còn được đẩy lên xu hướng, tương tác với hàng triệu người cực kỳ nguy hiểm.

Thế nên, đã đến lúc các cơ quan chức năng phải có biện pháp cứng rắn hơn với nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới này. Nếu TikTok không hợp tác, không ủy quyền cho pháp nhân ở Việt Nam quản lý nội dung, thì chẳng có lý do gì để chúng ta tiếp tục chào đón.

Bên cạnh đó, công việc sáng tạo nội dung trên Internet đã trở thành một nghề. Thế nên những người làm công việc này cần phải có kỹ năng, được phổ biến về mặt đạo đức, pháp luật cũng như các nguyên tắc khi sáng tạo nội dung.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần có các bước kiểm duyệt nhất định để những nội dung mà họ sáng tạo ra không gây hại cho cộng đồng”, ông Hùng đề xuất.

Luật sư còn cho rằng cũng cần rà soát, đánh giá và điều chỉnh các quy phạm của Luật An ninh mạng nhằm thể hiện tính “thực định” đầy đủ hơn, nghĩa làm cho chúng trở nên rõ ràng, cụ thể hơn.

Và sớm ban hành nghị định và văn bản quy phạm pháp luật liên quan hướng dẫn, làm rõ hơn biện pháp tổ chức thi hành Luật An ninh mạng. Về lâu dài, xuất phát từ những đặc thù đối với loại vi phạm/tội phạm online…

Nâng cao ý thức người tham gia mạng xã hội

Thạc sĩ Nguyễn Văn Tâm (giảng viên Trường đại học Văn Lang) cho rằng những thông tin tích cực trên mạng xã hội hiện nay không được lan tỏa nhiều, nhanh như những thông tin tiêu cực.

Về mặt vĩ mô, cần tác động vào các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ về việc buộc họ phải hỗ trợ kiểm soát nội dung, ngăn chặn những thông tin tiêu cực.

Về mặt thuật toán, TikTok, YouTube hay Facebook hoàn toàn có thể hỗ trợ, ví dụ những nội dung thông tin có giá trị tích cực với cộng đồng thì có thể ưu tiên hiển thị đối với những thông tin đó.

Đối với người làm sáng tạo nội dung, ông Tâm cho rằng đây là một công việc có thể mang lại thu nhập ổn định, nên người làm công việc này cần nghiêm túc đối với công việc của mình, cần có kế hoạch, định hướng khai thác nội dung thay vì chỉ chăm chăm “đu trend”, câu like, câu view…

Thực tế có rất nhiều người làm sáng tạo nội dung tích cực, nhân văn, đóng góp cho xã hội và được cộng đồng ghi nhận, vinh danh.

Ngoài ra, ông Tâm cho rằng nhận thức của một bộ phận giới trẻ hiện nay “có vấn đề”, người tham gia mạng xã hội còn “dễ dãi” với những nội dung bẩn.

Như trường hợp của Nờ Ô Nô, sau mỗi lần bị khóa kênh thì kênh được lập sau đó lại có lượt theo dõi còn cao hơn. Đó cũng chính là nguyên nhân khiến nhiều người làm nội dung chỉ chăm chăm tạo drama (gây tranh cãi – phóng viên) để thu hút người xem.

“Có những người tham gia mạng xã hội thích hóng hớt, tranh cãi… dẫn đến việc thúc đẩy nội dung “bẩn” lên xu hướng và xuất hiện nhiều hơn nữa.

Việc định hướng, giáo dục ý thức của cộng động mạng là việc không dễ nhưng cực kỳ quan trọng. Nếu cộng đồng mạng có ý thức tốt hơn, không chia sẻ, không tương tác, báo cáo những nội dung độc hại thì những nội dung này không thể đạt được mục đích câu view, câu like”, ông Tâm chia sẻ.

Theo Báo Tuổi Trẻ