Nguyên nhân khiến Alibaba suy yếu có thể là bài học cho nhiều doanh nghiệp

Alibaba đã trải qua 12 tháng đầy biến động. Trong khi trí tuệ nhân tạo thu hút sự chú ý trên toàn cầu thì tập đoàn lại bất ngờ rút kế hoạch triển khai AI cho điện toán đám mây. Trong khi với mảng thương mại điện tử, vốn hoá thị trường tại Mỹ đã giảm xuống dưới đối thủ PDD.

Việc huỷ bỏ kế hoạch IPO cho điện toán đám mây và những xáo trộn trong cấp lãnh đạo thượng tầng năm qua cho thấy những vấn đề lớn hơn mà công ty phải đối mặt.

Từng đóng vai trò là thỏi nam châm thu hút đầu tư nước ngoài tại Trung Quốc, cổ phiếu Alibaba đã giảm 75% trong 3 năm qua, xuống dưới 77 USD/cp.

“Tôi nghĩ trong nội bộ có vấn đề. Chắc chắn phải có một cuộc đấu tranh nội bộ trong việc họ sẽ thoát khỏi tình trạng này như thế nào”, cựu cố vấn của Alibaba, ông Duncan Clark, hiện là Chủ tịch công ty tư vấn đầu tư BDA có trụ sở Bắc Kinh, nói.

“Điều cốt lõi là vị thế thị trường đang bị xói mòn. Những gì họ đang làm với video, phát trực tuyến và cách họ phản ứng lại đối thủ Douyin, cộng với cách họ quản lý các mảng kinh doanh lẫn những xáo trộn lãnh đạo. Về cơ bản nó là một mớ hỗn độn”, ông nói thêm.

Douyin – phiên bản nội địa Trung Quốc của TikTok, đang vươn lên thành công trong mảng thương mại điện tử. Trong khi người tiêu dùng săn hàng giá rẻ cũng dần chuyển sang nền tảng đối thủ Pinduoduo.

Tháng 11/2022, cựu Phó Chủ tịch tập đoàn Alibaba, ông Brian Wong, trong cuốn tự truyện cho biết: “Về mặt nhân sự, có những người sẽ rời bỏ công ty vì họ cảm thấy công việc quá dàn trải và quan liêu, đó là thực tế”.

Kế hoạch IPO nền tảng đám mây đã bị loại bỏ sau khi Alibaba thông báo cuộc cải tổ quy mô lớn trong tháng 3/2023, theo sau là những thay đổi trong cấp quản lý.

Tháng 9 cùng năm, Eddie Wu trở thành CEO Alibaba đồng thời là người đứng đầu mảng điện toán đám mây. Tiếp tục đến tháng 12, ông thay thế bà Trudy Dai phụ trách luôn mảng thương mại điện tử Taobao và Tmall.

Ông Daniel Zhang, cựu CEO Alibaba, người trở thành quyền giám đốc mảng đám mây vào tháng 12/2022, đã bất ngờ nghỉ việc vào tháng 9/2023.

“Sự ra đi của ông Zhang cho thấy hoạt động quản lý yếu kém trong mảng điện toán đám mây. Điều này rất quan trọng vì tập đoàn coi đó là biểu tượng thực sự cho quá trình tái cơ cấu”, nhà phân tích Clark nói.

Kế hoạch IPO bị huỷ bỏ, giống như bị đình chỉ đột ngột của Ant Group vào năm 2020, có nghĩa là nhân viên sẽ không thể kiếm lợi từ những cổ phiếu sở hữu. “Toàn bộ cơ chế khuyến khích cống hiến bị tan rã”, ông Clark cho hay.

Vốn dẫn đầu trong mảng điện toán đám mây tại Trung Quốc nhưng Alibaba đang vấp phải cạnh tranh gay gắt từ các nền tảng Huawei và Tencent, theo Canalys.

Nhà phân tích Yi Zhang dự báo thị phần của Huawei sẽ tăng dần. Từ năm 2022, Huawei đã tập trung cải thiện tương tác với các bên đối tác kinh doanh, thông qua chiến lược phát triển hệ sinh thái gồm các chuyên gia và nhà phát triển.

Trong khi Alibaba và Tencent chỉ thực sự theo đuổi chiến lược tương tự vào năm 2023, tức chậm một năm so với đối thủ.

Theo nhà phân tích, cách tiếp cận như vậy có thể mang lại hiệu quả trong bối cảnh thị trường dịch vụ đám mây đang giảm tốc, đồng thời “phụ thuộc nhiều vào chính phủ và các doanh nghiệp nhà nước” để thúc đẩy tăng trưởng.

Truyền thông Trung Quốc trích các nguồn tin cho biết vào tháng 1/2023, khách hàng từ chính phủ đã chốt các thương vụ đám mây với Huawei.

Alibaba và Huawei không trả lời yêu cầu bình luận về câu chuyện này.

Tháng 11/2023, Alibaba nói rằng những hạn chế của Mỹ trong việc bán chip cho Trung Quốc dẫn tới quyết định rút kế hoạch IPO nền tảng đám mây.

Trong quý III, doanh thu điện toán đám mây của Alibaba chỉ tăng 2% so với cùng kỳ. Kể từ quý II, Alibaba đã gộp doanh thu của điện toán đám mây vào chung các mảng kinh doanh khác.

Nhà phân tích Clark tại BDA cho biết nghiên cứu của công ty ông cho thấy Alibaba đã cố gắng phát triển hoạt động kinh doanh trên nền tảng đám mây bằng cách lấy đi các khách hàng lớn từ các đại lý bên thứ ba.

Những công ty này từng là đại lý hoặc nhà phân phối của Alibaba và nhận được hoa hồng.

“Nhiều đại lý tỏ ra rất khó chịu và một số nhà phân phối đã làm việc với các doanh nghiệp đám mây khác”, ông Clark chia sẻ.

Alibaba vẫn có kế hoạch niêm yết hoạt động kinh doanh logistics Cainiao và chuỗi cửa hàng tạp hóa Freshippo. Nhưng thị trường IPO vẫn trong giai đoạn khó khăn, đặc biệt đối với các công ty Trung Quốc muốn niêm yết ở nước ngoài.

Tháng 11, tờ The Information đưa tin một quỹ đầu tư quốc tế định giá đơn vị đám mây của Alibaba ở mức dưới 25 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với con số 40 tỷ USD mà tập đoàn mong muốn.

“Alibaba có một lợi thế lớn về mặt dữ liệu và khách hàng, đây là kho báu cho bất kỳ hoạt động trí tuệ nhân tạo nào. Họ vẫn còn những bộ óc tuyệt vời trong tổ chức,” cựu giám đốc điều hành Wong nói.

“Tôi nghĩ tất cả các nguyên liệu thô đều có ở đó, vấn đề là làm thế nào để họ thực hiện điều này trong thời điểm then chốt,” ông nói, lưu ý rằng Alibaba đang “sắp xếp ngôi nhà của mình để chuẩn bị cho điều lớn lao tiếp theo”.

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer của MarketingTrips (Trang tin tức trực tuyến về Marketing, Digital Marketing, Thương hiệu, Quảng cáo và Kinh doanh) để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: We’re Marketer