Thương mại điện tử là gì? Tổng quan về ngành thương mại điện tử

Cùng tìm hiểu về các nội dung như thương mại điện tử là gì, các mô hình kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) chính, các sàn thương mại điện tử lớn trên toàn cầu và nhiều nội dung khác.

Thương mại điện tử là gì? Trong bối cảnh khi mà nền kinh tế chịu sự chi phối ngày càng lớn của các yếu tố công nghệ và kỹ thuật số (digital), các hoạt động kinh doanh hay thương mại theo đó cũng ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn trên môi trường trực tuyến (internet), khái niệm thương mại điện tử cũng được ra đời từ đây.

Các nội dung sẽ được MarketingTrips phân tích trong bài bao gồm:

• Thương mại điện tử là gì?
• Kích hoạt thương mại điện tử là gì?
• Thương mại là gì?
• Thương mại di động là gì?
• Một số lưu ý về khái niệm thương mại điện tử mà bạn nên hiểu.
• Ưu điểm của thương mại điện tử là gì?
• Nhược điểm của thương mại điện tử là gì?
• Thương mại điện tử được ra đời trong bối cảnh nào.
• Sự khác biệt giữa thương mại điện tử và doanh nghiệp điện tử (eBusiness) là gì?
• Thấu hiểu thuật ngữ thương mại điện tử.
• Website hay ứng dụng (App) thương mại điện tử là gì?
• Các số liệu thống kê chính về thương mại điện tử toàn cầu bạn cần theo dõi trong 2022 là gì?
• Phân tích một số mô hình thương mại điện tử phổ biến trên toàn cầu.
• Một số câu hỏi thường gặp trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Dưới đây là nội dung chi tiết.

Thương mại điện tử là gì?

Thương mại điện tử là khái niệm được dùng để chỉ một mô hình kinh doanh trong đó các doanh nghiệp, thương hiệu hay thậm chí là cá nhân mua bán hàng hóa và dịch vụ qua môi trường trực tuyến (Internet).

Các hoạt động thương mại điện tử chủ yếu diễn ra thông qua 4 mô hình chính bao gồm: B2C (Business to Consumer), B2B (Business to Business), C2C (Customer to Customer) và C2B (Customer to Business).

Vì mọi sản phẩm và dịch vụ đều có thể được mua bán thông qua mô hình thương mại điện tử, đây được xem là một trong những mô hình kinh doanh mang tính đột phá và có tiềm năng tăng trưởng cao trong tương lai.

Theo Wikipedia, thương mại điện tử là tất cả những gì liên quan đến hoạt động mua hoặc bán sản phẩm theo phương thức điện tử trên các nền tảng trực tuyến hoặc qua Internet.

Thương mại điện tử hoạt động dựa trên các công nghệ như thương mại di động (mobile commerce), chuyển tiền điện tử (electronic transfer), quản lý chuỗi cung ứng, internet marketing, xử lý giao dịch trực tuyến, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) và hệ thống thu thập dữ liệu tự động.

Những tiến bộ của các yếu tố công nghệ và ngành công nghiệp điện tử là nền tảng và tiền đề cho sự phát triển của thương mại điện tử.

Thương mại điện tử trong tiếng Anh có nghĩa Electronic Commerce.

eCommerce Enabler là gì?

eCommerce Enabler là doanh nghiệp cung cấp các giải pháp đầu cuối cho các thương hiệu kinh doanh thương mại điện tử.

Các dịch vụ này có thể bao gồm việc quản lý các cửa hàng chính thức, cung cấp dịch vụ digital marketing, dịch vụ sáng tạo, quản lý dịch vụ khách hàng, quản lý và thực hiện chuỗi cung ứng.

Nói một cách dễ hiểu, các eCommerce Enabler giúp các thương hiệu bán hàng trực tuyến hoạt động xuyên suốt và hiệu quả hơn trên thị trường thương mại điện tử.

Thương mại là gì?

Thương mại là khái niệm dùng để đề cập đến việc các bên mua và bán tham gia vào quá trình trao đổi hàng hoá. Thay vì với thương mại điện tử, các bên mua bán hàng hoá trên môi trường trực tuyến, Thương mại chỉ quan đến việc mua bán hàng hoá.

Thương mại di động là gì?

Thuật ngữ Thương mại di động (Mobile Commerce) hoặc Mobile eCommerce lần đầu được đặt ra vào năm 1997 bởi Kevin Duffey tại buổi ra mắt Diễn đàn Thương mại Di động Toàn cầu.

Thương mại di động đề cập đến “năng lực thương mại điện tử trong việc phân phối hàng hoá trực tiếp đến tay người tiêu dùng, ở bất kỳ đâu, thông qua công nghệ không dây.”

Một số lưu ý về khái niệm thương mại điện tử mà bạn nên hiểu.

• Thương mại điện tử chỉ đơn giản là việc mua bán hàng hóa và dịch vụ qua môi trường Internet.
• Các giao dịch thương mại điện tử chủ yếu được tiến hành trên máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh và các thiết bị thông minh khác.
• Hầu hết mọi thứ đều có thể được mua bán thông qua thương mại điện tử.
• Thương mại điện tử hoàn toàn có thể thay thế cho các cửa hàng truyền thống, mặc dù một số doanh nghiệp chọn cách duy trì song song cả hai mô hình.
• Thương mại điện tử hoạt động chủ yếu trên 4 phân khúc thị trường chính bao gồm B2B (bán hàng từ doanh nghiệp đến doanh nghiệp), B2C (bán hàng từ doanh nghiệp tới người tiêu dùng), C2C (bán hàng từ người tiêu dùng tới người tiêu dùng) và C2B (bán hàng từ người tiêu dùng tới doanh nghiệp.

Những ưu điểm và nhược điểm của mô hình thương mại điện tử.

Mặc dù được xem là một trong những mô hình kinh doanh của tương lai, bản thân eCommerce cũng có những ưu điểm và nhược điểm riêng.

• Ưu điểm của thương mại điện tử là gì?

Khi nói đến thương mại điện tử, thuận tiện là một trong những ưu điểm hay lợi thế lớn nhất. Trong khi ở các mô hình kinh doanh truyền thống, bạn chỉ có thể mua bán hay giao dịch trong một khoảng thời gian nhất định, với thương mại điện tử, bạn có thể liên tục giao dịch 24h mỗi ngày và 7 ngày mỗi tuần.

Nhiều sự lựa chọn là một lợi thế tiếp theo trên thương mại điện tử. Vì vốn không có sự giới hạn về không gian trưng bày như các mô hình truyền thống hay tại các cửa hàng vât lý, các cửa hàng thương mại điện tử có thể cung cấp cho người tiêu dùng vô số các sản phẩm và dịch vụ khác nhau.

Người tiêu dùng thậm chí có thể tìm thấy các sản phẩm chỉ có trên các sàn giao dịch thương mại điện tử mà không tìm thấy ở bất cứ đâu khác.

• Nhược điểm của thương mại điện tử là gì?

Dịch vụ khách hàng bị hạn chế là nhược điểm đầu tiên của các nền tảng thương mại điện tử. Nếu bạn mua máy tính trực tuyến, bạn không thể yêu cầu nhân viên trực tiếp kiểm tra các tính năng mà bạn mong muốn được xem.

Mặc dù với những ứng dụng của các yếu tố công nghệ, người dùng có thể trò chuyện bất cứ khi nào với các nền tảng, yếu tố trực tiếp là không thể thay thế.

Nhược điểm tiếp theo của các mô hình thương mại điện tử là tính tức thời trong quá trình mua bán hay giao dịch. Khi bạn mua một món hàng nào đó trực tuyến, bạn phải đợi một khoảng thời gian nhất định trước khi tận tay chạm lấy nó.

Thiếu khả năng trải nghiệm sản phẩm cũng là một hạn chế của thương mại điện tử. Thay vì với các mô hình kinh doanh truyền thống (bán hàng trực tiếp tại cửa hàng), bạn có thể thoải mái trải nghiệm các sản phẩm trước khi ra quyết định mua hàng.

Với thương mại điện tử, mọi thứ trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Mặc dù ở môt số ngành hàng ở một số quốc gia nhất định, thông qua các công nghệ như VR và AR, người dùng có thể thử các sản phẩm trực tuyến, tuy nhiên mọi thứ vẫn còn rất hạn chế.

Thương mại điện tử được ra đời trong bối cảnh nào.

Ngày nay, hầu hết chúng ta đã từng mua sắm trực tuyến một thứ gì đó tại một thời điểm nào đó, điều này có nghĩa là chúng ta đã tham gia vào ngành thương mại điện tử.

Trong khi thương mại điện tử có mặt ở khắp mọi nơi, chỉ một số ít người biết rằng thương mại điện tử đã xuất hiện trước cả khi internet bắt đầu.

Các hoạt động thương mại điện tử chính thức được bắt đầu từ những năm 1960 khi các doanh nghiệp sử dụng một hệ thống điện tử được gọi là “Trao đổi dữ liệu điện tử” (Electronic Data Interchange) để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao tài liệu.

Tuy nhiên, mãi đến năm 1994 mới có giao dịch thương mại điện tử đầu tiên.

Giao dịch liên quan đến việc bán đĩa CD giữa những người dùng với nhau thông qua một website bán lẻ trực tuyến có tên là NetMarket.

Kể từ giao dịch đầu tiên này, ngành công nghiệp thương mại điện tử đã trải qua rất nhiều thay đổi khác nhau và không ngừng phát triển.

Trong bối cảnh mới, khi thương mại điện tử dần trở thành một phương thức mua sắm được nhiều tiêu dùng bình chọn, các nhà bán lẻ truyền thống buộc phải dần tìm cách thích nghi mới có thể cạnh tranh với những cái tên như Alibaba, Amazon, eBay, Etsy hay Shopee.

Bởi những lợi thế vô cùng lớn như dễ dàng mua sắm, mua sắm không giới hạn, giao hàng miễn phí, giảm chi phí cho người tiêu dùng, ngành thương mại điện tử nói chung đang dần trở thành xu hướng của tương lai.

Sự khác biệt giữa thương mại điện tử và doanh nghiệp điện tử (eBusiness) là gì?

Thương mại điện tử là khái niệm đề cập đến tất cả những gì liên quan đến việc mua bán hàng hóa và dịch vụ trên môi trường trực tuyến (internet) và nó thực sự chỉ là một phần của doanh nghiệp điện tử (eBusiness).

Doanh nghiệp điện tử ngược lại liên quan đến toàn bộ quá trình điều hành một doanh nghiệp trực tuyến, dĩ nhiên, bán hàng (trực tuyến) chỉ là một phần của doanh nghiệp bên cạnh các bộ phận hay chức năng khác như công nghệ, tài chính, marketing hay nhân sự.

Thấu hiểu thuật ngữ thương mại điện tử là gì?

Như đã phân tích ở trên, thương mại điện tử là quá trình mua bán các sản phẩm và dịch vụ trên môi trường trực tuyến.

Để một giao dịch thương mại điện tử được xảy ra, có khá nhiều bên sẽ cùng tham gia vào quá trình xử lý dữ liệu, vận chuyển hàng hoá (logistics) và cả thanh toán (thông thường là từ các bên thứ 3).

Thương mại điện tử là một phần của ngành công nghiệp lớn hơn được gọi là kinh doanh điện tử hay doanh nghiệp điện tử (eBusiness), bao gồm tất cả các quy trình cần thiết để điều hành một doanh nghiệp trực tuyến (không chỉ là bán hàng trực tuyến).

Thương mại điện tử đã giúp các doanh nghiệp (đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ) tiếp cận và thiết lập sự hiện diện rộng rãi hơn trên thị trường bằng cách cung cấp các kênh phân phối rẻ hơn và hiệu quả hơn cho các sản phẩm hoặc dịch vụ của họ.

Website hay ứng dụng (App) thương mại điện tử là gì?

Các website hay ứng dụng thương mại điện tử là bất kỳ nền tảng nào cho phép người dùng mua và bán các sản phẩm và dịch vụ trực tuyến. Những cái tên như Amazon, Alibaba, Shopee, Lazada, Tiki là các ví dụ cụ thể về nền tảng thương mại điện tử.

Phân tích một số mô hình thương mại điện tử phổ biến trên toàn cầu.

B2C – Business to Consumer.

B2C thường được mô tả gắn liền với các hoạt động mua sắm ở trung tâm thương mại, siêu thị, ăn uống tại nhà hàng và một số hình thức mua sắm tại chỗ khác.

Tuy nhiên, với sự trỗi dậy của Internet, một mô hình kinh doanh B2C hoàn toàn mới dưới hình thức thương mại điện tử được gọi là B2C eCommerce đã được hình thành.

B2C eCommerce là mô hình đề cập những gì liên quan đến việc một doanh nghiệp bán hàng hóa hoặc dịch vụ cho một người tiêu dùng là cá nhân.

Hãy hình dung việc bạn mua một món hàng nào đó chẳng hạn như một đôi giày từ một nhà bán lẻ trực tuyến.

B2B – Business to Business.

Khi một doanh nghiệp bán một hàng hóa hoặc dịch vụ cho một doanh nghiệp khác, mô hình này được gọi là B2B, nơi các doanh nghiệp trực tuyến trao đổi hàng hóa với nhau.

Ví dụ, khi một nhà sản xuất bán hàng hóa của mình cho một nhà bán buôn khác, đơn vị này sau đó bán lại cho các nhà bán lẻ khác. Trong trường hợp này, nhà sản xuất và nhà bán buôn đang hoạt động theo mô hình B2B.

C2C – Consumer to Consumer.

Khi một người tiêu dùng bán một hàng hóa hoặc dịch vụ cho một người tiêu dùng khác.

Mô hình thương mại điện tử C2C (C2C eCommerce) cho phép một cá nhân bán các sản phẩm của họ trực tuyến, chẳng hạn như những chiếc xe đạp hay các sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho những người khác.

Khi một người mua nào đó quan tâm đến sản phẩm của bạn, họ có thể xem thông tin chi tiết về sản phẩm và liên hệ với bạn thông qua các nền tảng thương mại điện tử.

Ví dụ: bạn bán đồ nội thất cũ của mình trên eBay cho một người tiêu dùng khác.

C2B – Consumer to Business.

Khi một người tiêu dùng bán các sản phẩm hoặc dịch vụ của họ cho một doanh nghiệp hoặc tổ chức khác, nó được gọi là mô hình C2B.

Ví dụ, Một người có ảnh hưởng nào đó (Influencer/KOL) “bán” lượng người theo dõi họ cho một doanh nghiệp hay thương hiệu nào đó để đổ lấy một khoản phí.

G2B – Government to Business.

Khi các tổ chức chính phủ sử dụng các nền tảng trực tuyến để cung cấp một dịch vụ nào đó cho doanh nghiệp, đây được gọi là mô hình G2B hay G2B eCommerce.

 B2G – Business to Government.

Ngược lại với mô hình G2B, B2G cung cấp các sản phẩm và dịch vụ theo chiều ngược lại.

C2G – Consumer to Government.

Khi chính phủ cho phép người tiêu dùng cung cấp các phản hồi tới chính phủ thông qua các nền tảng trực tuyến, mô hình C2G hay C2G eCommerce được hình thành.

Ví dụ, khi bạn thanh toán hóa đơn tiền điện thông qua website trực tuyến của chính phủ, đây cũng là một hình thức kinh doanh thương mại điện tử.

B2E – Business to Employee.

Đây là hình thức mà doanh nghiệp sử dụng một mạng lưới nội bộ cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho nhân viên của mình.

Các số liệu thống kê chính về thương mại điện tử toàn cầu bạn cần theo dõi trong 2022 là gì?

Theo số liệu thống kê thương mại điện tử của 99Firms cho năm 2022, thị trường thương mại điện tử toàn cầu không chỉ phát triển mạnh mẽ mà còn dự kiến ​​hơn 95% tất cả các giao dịch mua bán sẽ được thực hiện thông qua các nền tảng thương mại điện tử vào năm 2040.

Dưới đây là những gì bạn cần quan tâm về thương mại điện tử 2022 (eCommerce 2022):

21,8% dân số trên toàn thế giới mua sắm trực tuyến.

Mặc dù tuỳ thuộc vào mục tiêu của doanh nghiệp của bạn là gì với thương mại điện tử, bạn có thể có các chiến lược tiếp cận khác nhau, tuy nhiên khi hơn 1/5 dân số toàn cầu chuyển sang mua sắm trực tuyến, bạn cũng cần suy nghĩ lại về việc dịch chuyển mô hình kinh doanh của mình.

Doanh số bán lẻ thương mại điện tử trên toàn thế giới dự kiến ​​sẽ đạt hơn 5 nghìn tỷ USD vào năm 2022.

Đàn ông dành nhiều thời gian mua sắm trực tuyến hơn phụ nữ.

Trung bình, nam giới chi 220 USD cho mỗi giao dịch. Ngược lại, phụ nữ có xu hướng chi khoảng 151 USD cho mỗi giao dịch.

Gen X là nhóm người mua sắm trực tuyến lớn nhất.

Gen X là những người sinh ra từ đầu những năm 1960 đến đầu những năm 1980.

Theo các số liệu dự báo, Gen X vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trên các giao dịch thương mại điện tử, sau đó là đến Gen Y và Gen Z.

85% người mua hàng dựa vào các bài đánh giá và nghiên cứu trực tuyến khi ra quyết định mua hàng.

Trước khi ra các quyết định mua hàng trên các nền tảng thương mại điện tử, ngoài các yếu tố liên quan trực tiếp đến sản phẩm như giá cả hay khuyến mãi, người tiêu dùng coi các đánh giá (review) và các nội dung họ có được khi nghiên cứu trực tuyến là cơ sở để ra quyết định mua hàng.

Hơn một nửa số người dùng trực tuyến thừa nhận rằng họ xem các đánh giá trước khi mua bất cứ thứ gì.

Hơn 69% người mua sắm từ bỏ giỏ hàng của họ.

Dịch vụ vận chuyển, thuế, phí và các chi phí phụ khác là những lý do chính khiến mọi người từ bỏ giỏ hàng của họ.

Các cửa hàng trực tuyến hoạt động tích cực trên các nền tảng mạng xã hội (Social Media) có doanh số bán hàng nhiều hơn 32%.

Không chỉ áp dụng với các thế hệ trẻ hơn như Gen Y hay Gen Z. Các số liệu thống kê thương mại điện tử cho thấy 75% khách hàng thừa nhận rằng họ sử dụng mạng xã hội như là một phần của quá trình mua hàng.

Cũng bởi lý do này, hầu hết các nền tảng như Facebook, TikTok hay Instagram đã phát triển các tính năng mua sắm trong ứng dụng trong những năm gần đây.

Social Commerce hay thương mại xã hội từ đó trở thành một xu hướng mua sắm phổ biến trên toàn cầu.

30% khách hàng thích mua hàng từ những nơi họ đã mua sắm trước đó.

Thói quen mua sắm từ lâu vốn đã rất khó thay đổi, đặc biệt với thương mại điện tử, thói quen này cũng không phải là ngoại lệ.

Khi khách hàng tin tưởng vào một thương hiệu nào, họ có xu hướng mua sắm lặp lại bởi họ có cảm giác an tâm hơn với những giá trị vốn quen thuộc.

Một số câu hỏi thường gặp trong lĩnh vực thương mại điện tử.

• Thương mại điện tử trong luồng là gì?

Thương mại điện tử trong luồng là hình thức thương mại điện tử trong đó người dùng có thể mua sắm trực tiếp từ các video (chủ yếu trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok hay Facebook) mà không cần phải rời khỏi ứng dụng.

• Thương mại điện tử xã hội là gì?

Thương mại điện tử xã hội (Social eCommerce) là tính năng thương mại điện tử trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram hay TikTok.

Khi người dùng ngày càng không chỉ xem mạng xã hội là nơi để giải trí hay tương tác với bạn bè mà còn là để mua sắm và hơn thế nữa, các nền tảng đã sớm tích hợp tính năng Thương mại điện tử xã hội để cho phép người dùng mua sắm trực tiếp trong ứng dụng.

• Thương mại điện tử FMCG là gì?

Thương mại điện tử FMCG là khái niệm đề cập đến việc kinh doanh ngành hàng FMCG trên các nền tảng thương mại điện tử. Khi thương mại điện tử bùng nổ và người tiêu dùng bắt đầu chọn mua sắm các sản phẩm FMCG từ các trang trực tuyến, thuật ngữ Thương mại điện tử FMCG bắt đầu xuất hiện.

Kết luận.

Khi thương mại điện tử toàn cầu được dự báo sẽ cán mốc hơn 5000 tỷ USD vào năm 2022 (Theo Shopify), và sau đó sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh, việc đầu tư vào các hoạt động thương mại điện tử là không thể tranh khỏi.

Để có thể nhanh chóng thích nghi với bối cảnh mới, những gì doanh nghiệp hay thương hiệu cần làm là tối ưu lại toàn bộ hệ thống, dịch chuyển (một phần hoặc toàn bộ) sang thương mại điện tử và đáp ứng nhu cầu mua sắm trực tuyến ngày càng cao.

Hy vọng với những phân tích ở trên, các bạn có thể hiểu bản chất thực sự của thương mại điện tử là gì, những ưu và nhược điểm của nó và hơn thế nữa.

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: Link

Nam Nguyen | MarketingTrips