Trong 9 tháng qua, người tiêu dùng Việt Nam đã chi 227.700 tỷ đồng, tương đương 8,9 tỷ USD mua hàng trên 5 sàn Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop và Sendo.

Trước sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới, thị trường Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của hàng hóa Trung Quốc với lợi thế giá thành và tốc độ giao hàng.

Đầu tháng 10, ứng dụng thương mại điện tử (ecommerce) Temu âm thầm tiến vào thị trường Việt Nam và Brunei, qua đó nâng phạm vi phủ sóng tại Đông Nam Á lên 5 quốc gia.

Temu là phiên bản quốc tế của Pinduoduo, gã khổng lồ TMĐT lớn thứ 2 Trung Quốc. Khác với các sàn TMĐT trong nước hiện nay như Shopee, Lazada, mô hình của Temu thiên về B2C (doanh nghiệp tới tay người tiêu dùng) với nguồn hàng chủ yếu đến từ nhà bán Trung Quốc.

Giai đoạn đầu, phiên bản website và ứng dụng của Temu tương đối thô sơ, không cung cấp lựa chọn tiếng Việt và chỉ chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng cũng như chưa hỗ trợ ví điện tử địa phương. Tuy nhiên trong thời gian ngắn, ứng dụng này liên tục bổ sung thêm nhiều tính năng phù hợp cho thị trường Việt Nam.

Không chỉ tung ra hàng loạt ưu đãi kích thích mua sắm như miễn phí giao hàng, cho phép trả hàng hoàn tiền lên tới 90 ngày, Temu sẵn sàng chia hoa hồng “khủng” lên tới 30% cho hoạt động tiếp thị liên kết nhằm đẩy mạnh số lượng người dùng mới.

Cách hàng Trung Quốc đổ bộ Việt Nam

Vài năm trở lại đây, hoạt động TMĐT xuyên biên giới giữa Trung Quốc và Việt Nam phát triển với tốc độ chóng mặt. Với khoảng 1.500 km biên giới đất liền, hàng hóa từ Trung Quốc đang ồ ạt tràn vào Việt Nam thông qua những nền tảng như Temu.

Đối với nhà bán hàng Trung Quốc, thị trường Việt Nam là “mảnh đất màu mỡ”. Thống kê từ hãng nghiên cứu Momentum Works cho thấy Việt Nam là thị trường TMĐT có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất năm 2023. Với tốc độ mở rộng gần 53% so với cùng kỳ lên 13,8 tỷ USD, Việt Nam cũng vượt qua Philippines để trở thành thị trường TMĐT lớn thứ 3 trong khu vực.

Trước Temu, sàn TMĐT 1688 của tập đoàn Alibaba cũng bắt đầu hỗ trợ tiếng Việt. Đây là động thái đầy bất ngờ khi suốt hàng chục năm qua, nền tảng này chỉ áp dụng duy nhất tiếng Trung, thậm chí chưa tích hợp ngôn ngữ Anh.

1688 vốn là nền tảng bán buôn phục vụ thị trường nội địa Trung Quốc. Đối tượng chính của nền tảng là người mua số lượng lớn và chủ yếu là B2B (doanh nghiệp với doanh nghiệp).

Thay vì thông qua các đầu mối mua hộ, trung gian vận chuyển Việt – Trung, 1688 nay trực tiếp hỗ trợ người dùng Việt Nam mua và vận chuyển hàng hóa.

Tương tự, Taobao – một nền tảng TMĐT khác của Alibaba – cũng đã mở dịch vụ giao hàng tận tay người dùng tại Việt Nam.

Trên thực tế, trước khi những “tay chơi” mới tiến vào Việt Nam, vài năm trở lại đây, các sàn TMĐT dẫn đầu thị phần trong nước hiện nay như Shopee, Lazada hay TikTok Shop đã cho phép người dùng Việt mua hàng Trung Quốc thông qua tính năng gian hàng quốc tế.

Với hàng loạt chính sách trợ giá, hỗ trợ thanh toán hay cung cấp nền tảng giao dịch cho nhà bán lẻ quốc tế, các sàn TMĐT đã thu hẹp đáng kể khoảng cách giữa hàng hóa Trung Quốc với người tiêu dùng Việt Nam.

Qua theo dõi 4 sàn TMĐT lớn mà người bán nước ngoài đang khai thác, Bộ Công Thương ghi nhận trên dưới 1 tỷ USD giá trị hàng nhập khẩu qua kênh TMĐT mỗi tháng, tính đến đầu tháng 6 vừa qua.

Mặt khác, các công ty logistics lớn của Trung Quốc như Best Express, J&T Express cũng đóng vai trò quan trọng trong quy trình giao hàng chặng cuối về Việt Nam.

Hồi đầu năm, Viettel Post trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên ký kết thỏa thuận tăng cường kết nối, phát triển logistics xuyên biên giới cùng chính quyền và các doanh nghiệp Trung Quốc tại 2 TP Nam Ninh và Bằng Tường, bao gồm việc xây dựng 2 trung tâm logistics lớn tại 2 địa phương và hợp tác khai thác vận tải đa phương thức tuyến Yên Viên – Đồng Đăng – Bằng Tường – Nam Ninh.

Nhà bán lẻ Việt Nam đánh mất lợi thế tốc độ

Theo công ty phân tích dữ liệu thương mại điện tử Metric, sự gia nhập của Temu hay các sàn TMĐT giá rẻ khác vào Việt Nam đang tạo ra nhiều áp lực cạnh tranh.

Bên cạnh vấn đề giá thành, việc tốc độ giao hàng xuyên biên giới được rút ngắn tương đương tốc độ vận chuyển nội địa cũng là “cơn đau đầu” với các nhà bán lẻ địa phương.

Theo một chuyên gia trong ngành fulfillment (thực hiện đơn hàng), quy trình logistics tại Trung Quốc khá hoàn thiện và được cải tiến từng ngày, đặc biệt là mạng lưới giao thông. Nhờ đó, mỗi đơn hàng từ Trung Quốc về Việt Nam nay chỉ tốn 4-6 ngày, ngang thời gian vận chuyển từ TP.HCM ra Hà Nội.

Số liệu từ CEIC Data cho biết tính đến năm 2022, quốc gia tỷ dân đã hoàn thành 177.000 km cao tốc, tăng 84% so với 10 năm trước. Trung Quốc cũng đang sở hữu hệ thống đường sắt lớn nhất thế giới với tổng chiều dài lên tới 42.000 km, gấp 62 lần thời điểm năm 2008.

Trong chiến lược phát triển TMĐT xuyên biên giới, chính phủ Trung Quốc cũng khuyến khích và hỗ trợ một loạt địa phương, doanh nghiệp xây dựng các tổng kho rộng hàng chục nghìn m2 sát biên giới Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á, tập trung tại 4 địa phương là Hà Khẩu, Bằng Tường, Đông Hưng và Quảng Châu.

Các tổng kho này có chức năng nhận hàng hóa từ nhà cung cấp, xử lý, hoàn thành các khâu fulfillment và xuất đi trong thời gian ngắn nhất.

Đầu năm 2020, Trung Quốc đã hoàn thành giai đoạn 1 của dự án Khu thí điểm thương mại điện tử Trung Quốc – ASEAN tại huyện Hà Khẩu (tỉnh Vân Nam) với khoảng 150 công ty hoạt động và đang triển khai tiếp giai đoạn 2 tại phía Bắc, giáp với tỉnh Lào Cai, cách Hà Nội 295 km và cách cảng Hải Phòng 416 km.

Sau khi hoàn thành, trung tâm này có năng lực xử lý 50.000 bưu kiện/ngày, tương đương trọng lượng khoảng 800 tấn, qua đó đưa khối lượng giao dịch hàng năm dự kiến ​​vượt 2 tỷ nhân dân tệ (280 triệu USD).

Hiện Khu thí điểm thương mại điện tử Trung Quốc – ASEAN, phân khu Hồng Hà cách cửa khẩu đường bộ Hà Khẩu (Cửa khẩu số I) 3 km. Tổng diện tích sử dụng đất và xây dựng lên tới 660.000 m2 với quy mô mức đầu tư là 3,68 tỷ nhân dân tệ (khoảng 525 triệu USD).

Ở huyện Đông Hưng (tỉnh Quảng Tây), chính quyền nơi đây cũng đang phát triển Khu thương mại biên giới Đông Hưng thành khu thương mại biên giới lớn nhất Quảng Tây.

Ngoài các tổng kho trung chuyển này, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết các công ty Trung Quốc cũng đang vận hành khoảng 2.500 kho hàng ở nước ngoài với tổng diện tích 30 triệu m2, bao gồm cả Việt Nam. Trong đó, có hơn 1.800 kho hàng chuyên phục vụ TMĐT xuyên biên giới với tổng diện tích 22 triệu m2.

Trong 5 năm qua, TMĐT xuyên biên giới của Trung Quốc đã tăng trưởng hơn 10 lần và trở thành động lực thúc đẩy thương mại đối ngoại.

Tính riêng quý I/2024, tổng giá trị hàng hóa TMĐT xuyên biên giới đạt 577,6 tỷ nhân dân tệ (khoảng 80 tỷ USD), tăng gần 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, giá trị xuất khẩu tăng 14% lên 448 tỷ nhân dân tệ (khoảng 63 tỷ USD).

Thời gian tới, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng có kế hoạch tận dụng 165 khu thí điểm TMĐT xuyên biên giới để mở rộng số lượng doanh nghiệp tham gia vào chuỗi thương mại quốc tế, nuôi dưỡng các công ty chủ chốt trong ngành để dẫn đầu quá trình số hóa chuỗi cung ứng và thúc đẩy hợp tác, đàm phán TMĐT xuyên biên giới trong các cuộc đàm phán hiệp định thương mại tự do.

Hiện Trung Quốc có hơn 120.000 đơn vị TMĐT xuyên biên giới, đồng thời sở hữu hơn 1.000 khu công nghiệp TMĐT xuyên biên giới.

Special Offer từ MarketingTrips:

• Tham khảo giải pháp Agency Listing từ MarketingTrips: Agency Networks
• Đăng bài không giới hạn trên MarketingTrips vớfi chi phí chỉ bằng 1 bài đăng (Booking): Content Partner
• Đăng ký (dành cho Agency): Sign up

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer của MarketingTrips (Trang tin tức trực tuyến về Marketing, Digital Marketing, Thương hiệu, Quảng cáo và Kinh doanh) để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: We’re Marketer

Theo Znews

Doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng sản phẩm và giá cả cạnh tranh để tăng sức chống chịu trước sự đổ bộ của các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc.

Đơn hàng từ nước ngoài chiếm 80% doanh thu hàng tháng của Poong Craft qua gian hàng trực tuyến Shopee. Chủ gian hàng, chị Trần Thị Tuyết Hoa nói nhờ thương mại điện tử, những bông hoa đan móc thủ công của chị đã được xuất khẩu sang Singapore, Malaysia và Đài Loan (Trung Quốc).

Theo Tech in Asia, nhờ các nền tảng thương mại điện tử lớn như Shopee và Lazada, những rào cản gia nhập cho người bán ở Đông Nam Á đã được giảm bớt. Điều này giúp các doanh nghiệp nhỏ trong khu vực mở rộng ra thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, điều Hoa luôn lo ngại là sự cạnh tranh từ các sản phẩm Trung Quốc tương tự. “Chúng thường có giá thấp hơn rất nhiều, đôi khi chỉ bằng một nửa giá sản phẩm của tôi”, Hoa nói.

Báo cáo của Deloitte năm nay cho thấy, các nhà bán hàng trực tuyến xuyên biên giới trên toàn cầu đang coi các thị trường mới nổi như “mỏ vàng” mới, và Đông Nam Á là một trong những mục tiêu chính.

“Mỏ vàng” bị bỏ lỡ

Dù vậy, các chuyên gia trong ngành cho rằng, những người bán hàng ở Đông Nam Á khi vươn ra thị trường quốc tế vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các thách thức này bao gồm sự cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, quy định nghiêm ngặt từ các nước khác, chi phí vận hành tăng cao và các yêu cầu ngày càng khắt khe từ các nền tảng.

Theo Deloitte, 38,5% doanh nghiệp thương mại điện tử xuyên biên giới của Trung Quốc đã thâm nhập thị trường Đông Nam Á, trong đó có các tên tuổi lớn như TikTok Shop, Shein và Temu.

Những nền tảng lớn này, cùng với Shopee và Lazada, thường áp dụng mô hình quản lý toàn diện để hỗ trợ người bán trong các khâu như vận chuyển, thông quan và thanh toán.

“Phương pháp này giúp giảm thiểu rủi ro vận hành, cho phép người bán mở rộng quốc tế mà không cần lập văn phòng nước ngoài hay quản lý chuỗi cung ứng phức tạp,” Zhou Junjie, Giám đốc Thương mại Shopee, cho biết.

Shopee lần đầu tiên ra mắt nền tảng dành cho các nhà bán hàng xuyên biên giới tại Đông Nam Á vào năm 2019. Nền tảng này bắt đầu từ Malaysia và sau đó mở rộng sang Indonesia, Việt Nam, Thái Lan và Philippines.

Riêng tại Việt Nam, nền tảng này đã thúc đẩy doanh số bán hàng quốc tế tăng gấp 8 lần kể từ năm 2022, với hơn 350.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cùng 1.000 thương hiệu trong nước tiếp cận các thị trường ASEAN thông qua Shopee.

Từ tháng 8, nền tảng mua sắm Taobao của Trung Quốc đã cung cấp dịch vụ vận chuyển quốc tế miễn phí đối với các đơn hàng quần áo cho người mua sắm tại Singapore, Malaysia, Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong và Macau. Chương trình này cũng bao gồm chi phí trả hàng và hướng dẫn các mặt hàng trả về kho toàn cầu của Taobao, giúp giảm thiểu rủi ro cho các nhà bán hàng xuyên biên giới.

Trong khi đó, các doanh nghiệp Đông Nam Á cũng đang mở rộng sự hiện diện trong khu vực. Crosify, một công ty Việt Nam chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ bán tại Mỹ, Canada và Australia, có kế hoạch đưa thương hiệu đồ chơi giáo dục Kalotoys trở lại Việt Nam và mở rộng sang Malaysia và Thái Lan trong vài năm tới.

“Tôi tin rằng Đông Nam Á sẽ là trung tâm tăng trưởng toàn cầu trong 10 năm tới nhờ cơ cấu dân số trẻ, thu nhập khả dụng tăng và tiềm năng tăng trưởng kinh tế đáng kể”, ông Đồng Đức Thành, đồng sáng lập Crosify, chia sẻ. “Việc thiếu vắng các thương hiệu lớn trong lĩnh vực đồ chơi giáo dục cũng tạo ra cơ hội tốt để chúng tôi xâm nhập và xây dựng độ nhận diện cao trong thị trường này”.

Giống như ông Thành, 68% lãnh đạo doanh nghiệp cũng xác định Đông Nam Á là khu vực có tiềm năng tăng trưởng triển vọng nhất, theo một cuộc khảo sát khác được thực hiện bởi dịch vụ vận chuyển FedEx Express.

“Niềm lạc quan này được thúc đẩy bởi các hiệp định thương mại khu vực và song phương ngày càng gia tăng, mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thương mại xuyên biên giới,” bà Kawal Preet, Chủ tịch khu vực châu Á – Thái Bình Dương của FedEx, nhận định.

Mải mê với Âu – Mỹ

Mặc dù Đông Nam Á mang lại nhiều cơ hội, các nhà bán hàng và nhà sản xuất trong khu vực vẫn có xu hướng tập trung vào các thị trường thương mại điện tử lớn tại Bắc Mỹ, châu Âu và Đông Á.

Ông Thành cho biết, trong vòng 5 năm tới, trọng tâm phát triển và nguồn thu chính của công ty vẫn sẽ là từ thị trường Mỹ, vì thị trường thương mại điện tử ở Đông Nam Á vẫn chưa phát triển đến mức độ tương tự.

Theo ước tính của eMarketer vào năm 2023, mặc dù dẫn đầu thế giới về tăng trưởng bán lẻ và thương mại điện tử, Đông Nam Á chỉ đạt mức thâm nhập thương mại điện tử khoảng 10%, so với mức trung bình toàn cầu là 18,9% vào năm 2022.

Ông Roy Wan, Nhà sáng lập kiêm CEO Return Helper – một công ty cung cấp dịch vụ hậu cần và quản lý hàng trả trên toàn cầu, cho biết, các nhà bán hàng Đông Nam Á có thể dễ dàng bán hàng trong khu vực hơn. Tuy nhiên, “họ vẫn muốn nhắm đến thị trường Mỹ hoặc Trung Quốc” vì đây là những thị trường lớn hơn.

Ông cũng nhận xét rằng các thương hiệu Đông Nam Á thường gặp khó khăn với chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng dài khi phục vụ khách hàng ở phương Tây. Trong khi đó, các đối thủ Trung Quốc có lợi thế nhờ hệ thống logistics hiệu quả, giúp giao hàng đến Mỹ nhanh hơn gấp ba lần so với các công ty từ Thái Lan hoặc Malaysia.

Nhiều nhà bán hàng trong khu vực vì vậy đã chọn cách nhập hàng từ Trung Quốc, đặt sản xuất tại đây và gửi trực tiếp đến khách hàng quốc tế, không cần vận chuyển hàng về nước.

Mối đe doạ lớn dần

Ông Damien Yeo, chuyên gia phân tích từ BMI thuộc Fitch Solutions, giải thích: “Hiện nay không có trung tâm sản xuất nào khác có thể cung cấp mức độ quy mô và chất lượng như Trung Quốc, từ giá cả, chất lượng đến sự đa dạng sản phẩm.”

Ông Li Jianggan, CEO Momentum Works nhận định rằng Đông Nam Á đã trở thành điểm đến lý tưởng cho hàng tiêu dùng Trung Quốc nhờ vào khoảng cách gần.

Thương mại điện tử đã giúp tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc, với các nền tảng như Shein, AliExpress, TikTok Shop và Temu đang mở rộng mạnh mẽ trên toàn cầu. Theo hải quan Trung Quốc, giá trị xuất nhập khẩu qua các nền tảng kỹ thuật số của nước này đạt 2.400 tỷ nhân dân tệ (khoảng 339 tỷ USD) trong năm 2023, tăng 15,6% so với năm trước.

Một khảo sát của Statista thực hiện tại 41 quốc gia trong năm 2023 cho thấy, 37% người tiêu dùng chọn các trang thương mại điện tử của Trung Quốc khi mua sắm trực tuyến từ nước ngoài. Trung Quốc cũng được xem là thị trường hàng đầu trong các giao dịch mua sắm xuyên biên giới tại các nền kinh tế lớn như Mỹ, Anh và Nhật Bản.

Ông Li cũng chia sẻ rằng các nhà bán hàng Trung Quốc có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc bán các sản phẩm tiêu dùng tiêu chuẩn hóa cho thị trường phương Tây. Trong khi đó, các doanh nghiệp Đông Nam Á lại có lợi thế trong việc bán các sản phẩm ngách, dù hệ thống hỗ trợ của họ còn hạn chế.

Hướng đi cho nhà bán Việt

Tuy nhiên, lợi thế của Trung Quốc có thể gặp rủi ro nếu các mức thuế nhập khẩu bổ sung và các chính sách trả đũa khác được áp dụng trong bối cảnh căng thẳng thương mại kéo dài.

Nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả các nước Đông Nam Á, đang áp dụng hoặc cân nhắc áp thêm thuế đối với các mặt hàng nhập khẩu có giá trị nhỏ, như các đơn hàng từ thương mại điện tử. Biện pháp này chủ yếu nhằm giảm bớt sự xâm nhập của các sản phẩm kém chất lượng từ Trung Quốc và đảm bảo sự cạnh tranh công bằng giữa các nhà bán lẻ trực tuyến.

Ông Li nhận xét: “Đây là một xu hướng tích cực khi các nhà hoạch định chính sách đang hướng tới những quyết định chủ động và cân bằng hơn, thay vì phản ứng đơn thuần theo xu hướng”. Ông kỳ vọng các cơ quan chức năng sẽ dành thời gian để hiểu rõ hơn về sự vận hành của các phân khúc thị trường khác nhau và đưa ra các quyết định phù hợp hơn.

Ông nói thêm: “Điều này sẽ giúp người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn với các mức giá khác nhau, đồng thời giúp các ngành công nghiệp trong nước trở nên cạnh tranh hơn, cả trong nước và trên thị trường quốc tế”.

Trong khi đó ông Thành – CEO Crosify, nhận thấy cần phải đầu tư thêm vào nghiên cứu, phát triển, kiểm tra và tùy chỉnh sản phẩm để có thể cạnh tranh với các đối thủ đến từ Trung Quốc, nơi có nhiều nhà sản xuất đồ chơi.

Ông tin rằng lợi thế của Crosify nằm ở khả năng tạo ra các sản phẩm chất lượng với giá hợp lý nhờ vào lực lượng lao động có tay nghề cao và chi phí sản xuất thủ công thấp hơn tại Việt Nam.

“Nhiệm vụ của chúng tôi không phải là thay thế Trung Quốc trong việc sản xuất hàng hóa kém chất lượng. Giống như Nhật Bản và Hàn Quốc, chúng tôi phải hướng tới việc phát triển các sản phẩm ‘Made in Vietnam’ với chất lượng cao và giá cả cạnh tranh”, ông Thành nhấn mạnh.

Special Offer từ MarketingTrips:

• Tham khảo giải pháp Agency Listing từ MarketingTrips: Agency Networks
• Đăng bài không giới hạn trên MarketingTrips vớfi chi phí chỉ bằng 1 bài đăng (Booking): Content Partner
• Đăng ký (dành cho Agency): Sign up

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer của MarketingTrips (Trang tin tức trực tuyến về Marketing, Digital Marketing, Thương hiệu, Quảng cáo và Kinh doanh) để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: We’re Marketer

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh