Trong phạm vi bài viết này, hãy cùng MarketingTrips tìm hiểu các nội dung về thuật ngữ tiếp thị (tiếng Anh có nghĩa là Marketing) như: tiếp thị là gì? Ngành hay nghề tiếp thị là gì? Các mô hình tiếp thị phổ biến nhất thế giới hiện nay? Vai trò và đặc điểm của ngành tiếp thị? Các công cụ được sử dụng trong ngành tiếp thị và quảng cáo? Cách xây dựng chiến lược tiếp thị? và hơn thế nữa.

Nằm trong bối cảnh kinh doanh và truyền thông, tiếp thị là khái niệm được sử dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp (thường là các tổ chức tư nhân) với mục tiêu chính hướng đến là giới thiệu sản phẩm và dịch vụ, tìm kiếm khách hàng tiềm năng, tìm kiếm thị trường, xây dựng lợi thế kinh doanh hay mở rộng thị phần và cuối cùng là thúc đẩy doanh số bán hàng. Tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp và ngành hàng cụ thể, chiến lược tiếp thị được tiếp cận theo những cách thức khác nhau.

Các nội dung sẽ được MarketingTrips phân tích trong bài viết này về chủ đề “tiếp thị là gì” bao gồm:

• Tiếp thị là gì?
• Nhà tiếp thị là ai? Những cấp độ của Nhà tiếp thị trong nấc thang sự nghiệp có thể là gì?
• Những tố chất và kỹ năng cần có của một Nhà tiếp thị.
• Lịch sử phát triển của ngành Tiếp thị.
• Tiếp thị và Thương hiệu.
• Tiếp thị kỹ thuật số là gì?
• Tiếp thị truyền thống là gì?
• Ngành hay nghề Tiếp thị là gì – Học Tiếp thị là học những gì?
• Học Tiếp thị ra trường có thể làm những công việc gì?
• Làm Tiếp thị là làm gì?
• Các mô hình quản trị Tiếp thị phổ biến nhất trên thế giới hiện nay.
• Nghiên cứu Tiếp thị là gì?
• Chiến lược Tiếp thị.
• Lập kế hoạch truyền thông Tiếp thị tổng thể.
• Học Tiếp thị ra trường nên chọn Agency Side hay Client Side?
• Một số câu hỏi thường gặp trong ngành Tiếp thị là gì?

Dưới đây là chi tiết toàn bộ những gì bạn cần hiểu về khái niệm Tiếp thị.

Tiếp thị là gì?

Tiếp thị là khái niệm đề cập đến tất cả các hoạt động được thực hiện với mục tiêu chính là giới thiệu sản phẩm, xây dựng thương hiệu, bán hàng và hơn thế nữa.

Tiếp thị được tạm coi là từ tương đương về ngữ nghĩa với Marketing (về mặt dịch thuật), tuy nhiên trong thực tế vì Tiếp thị không phải là những gì mà Marketing bao hàm, thuật ngữ Marketing theo đó sẽ được giữ nguyên nghĩa thay vì dịch ra tiếng Việt.

Từ góc nhìn này, bạn nên hiểu “Tiếp thị có nghĩa là Marketing” chứ “Marketing không phải là Tiếp thị” và hơn thế nữa.

Ngoài ra, tại Việt Nam, thuật ngữ “Tiếp thị” từ lâu đã mang ý nghĩa là “Chào mời sản phẩm” hay “Giới thiệu sản phẩm”, trong khi hành động này chỉ là một phần rất nhỏ nằm trong khái niệm lớn hơn là Trade Marketing, thuộc ngành Marketing.

Ở các phần nội dung bên dưới, bạn hiểu ngầm “Tiếp thị là Marketing chứ không phải là Tiếp thị như cách nó vốn được hiểu và bao hàm”.

1. Khái niệm Tiếp thị theo quan điểm của “Cha đẻ Marketing hiện đại” Philip Kotler.

Theo Giáo sư Philip Kotler, Tiếp thị là khoa học và nghệ thuật khám phá, tạo ra và cung cấp giá trị nhằm thỏa mãn nhu cầu của thị trường mục tiêu. Tiếp thị xác định những nhu cầu và mong muốn chưa được đáp ứng để từ đó mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Tiếp thị cũng liên quan đến việc xác định, đo lường và định lượng quy mô của thị trường, xác định phân khúc thị trường nào doanh nghiệp có khả năng phục vụ tốt nhất và từ đây thiết kế ra những sản phẩm và chương trình quảng bá phù hợp nhất.

Dưới góc nhìn của Philip Kotler, Tiếp thị là tất cả những gì liên quan đến việc đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và thị trường mục tiêu, với ông, thị trường luôn là nền tảng.

2. Thuật ngữ Tiếp thị được AMA (Hiệp hội Marketing Hoa Kỳ) hiểu như thế nào.

Theo AMA, Tiếp thị là toàn bộ các hoạt động và quy trình được thực hiện để tạo ra, truyền tải, phân phối và trao đổi các sản phẩm hay dịch vụ có giá trị cho khách hàng, đối tác và xã hội nói chung.

Cũng có phần tương tự như định nghĩa của Philip Kotler, AMA một lần nữa tập trung vào yếu tố khách hàng và giá trị khi nói đến Tiếp thị.

3. MarketingTrips cũng có một định nghĩa về Tiếp thị.

Theo góc nhìn của MarketingTrips, Tiếp thị là hoạt động tìm kiếm lợi nhuận thông qua việc đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng so với đối thủ cạnh tranh.

Khái niệm này đã bao gồm rất nhiều quy trình của hoạt động Tiếp thị như: nghiên cứu thị trường để tìm hiểu được nhu cầu thực sự của khách hàng (insights), nghiên cứu sản phẩm, nghiên cứu về giá, phân phối và tất nhiên kể cả những hoạt động xúc tiến (quảng cáo, PR, khuyến mãi, tiếp thị trực tiếp, bán hàng cá nhân)…

4. Khái niệm của Viện Tiếp thị Anh quốc-UK Chartered Institute of Marketing.

“Tiếp thị là quá trình tổ chức và quản lý toàn bộ các hoạt động sản xuất kinh doanh từ việc phát hiện ra nhu cầu thực sự của người tiêu dùng về một mặt hàng cụ thể đến việc sản xuất và đưa hàng hóa đó đến người tiêu dùng cuối cùng nhằm bảo đảm cho công ty thu được mức lợi nhuận như dự kiến.”

Khái niệm này đề cập tương đối toàn diện về tìm nhu cầu, phát hiện và đánh giá lượng cầu, xác định quy mô sản xuất rồi phân phối, bán hàng một các hiệu quả.

Viện Tiếp thị Anh quốc đã khái quát Tiếp thị lên thành chiến lược từ nghiên cứu thị trường đến khi có được lợi nhuận như dự kiến.

5. Khái niệm Tiếp thị của GS. Vũ Thế Phú.

Với câu hỏi Tiếp thị là gì, dưới đây là câu trả lời của GS Vũ Thế Phú.

“Tiếp thị là toàn bộ những hoạt động của doanh nghiệp nhằm xác định nhu cầu chưa được thỏa mãn của người tiêu dùng, để tìm kiếm các sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp có thể sản xuất được, tìm cách phân phối chúng đến những địa điểm thuận lợi với giá cả và thời điểm thích hợp nhất cho người tiêu thụ.”

Khái niệm này có ưu điểm là rõ ràng, dễ tiếp cận, nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác nghiên cứu nhu cầu thị trường và chỉ rõ các hoạt động chính của Tiếp thị.

Ngoài ra, trong quá trình phát triển ngành khoa học Tiếp thị, còn có một số khía niệm tiêu biểu sau:

“Tiếp thị là quá trình quản trị nhằm nhận biết, dự đoán và đáp ứng những yêu cầu của khách hàng một cách hiệu quả và có lợi.” (Viện Marketing Anh quốc-UK CharteredInstitute ofMarketing).

“Tiếp thị là toàn bộ hệ thống các hoạt động kinh doanh từ việc thiết kế, định giá, xúc tiến đến phân phối những sản phẩm thỏa mãn nhu cầu của thị trường mục tiêu nhằm đạt được những mục tiêu đã định.” (Bruce J.W. William, Michel J.Etzel, Những nguyên tắc cơ bản của Marketing-Fundamental of Marketing).

“Tiếp thị là khoa học điều hành toàn bộ hoạt động kinh doanh kể từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ, nó căn cứ vào nhu cầu biến động của thị trường hay nói khác đi là lấy thị trường làm định hướng.” (I. Ansoff, một chuyên gia nghiên cứu về Tiếp thị của Liên Hiệp Quốc).

“Tiếp thị là thiết lập, duy trì và cũng cố các mối quan hệ với khách hàng và các đối tác có liên quan để làm thỏa mãn mục tiêu của các thành viên này.” (Gronroos, dựa trên mô hình Tiếp thị mối quan hệ).

“Tiếp thị là hoạt động kinh tế trong đó hàng hóa được đưa từ người sản xuất đến người tiêu dùng.” (Học việnHamilton, Hoa Kỳ).

“Tiếp thị là một triết lý kinh doanh mà tiêu điểm là người tiêu dùng và lợi nhuận.” (Công ty General Electric, Hoa Kỳ).

Nhà tiếp thị là ai?

Tất cả những người làm các công việc liên quan đến Tiếp thị được gọi là Nhà tiếp thị và trong tiếng Anh có nghĩa là Marketer.

Tuy nhiên, cũng tương tự như cách mà MarketingTrips đã đề cập ở trên, “Nhà tiếp thị” và “Marketer” và 2 thuật ngữ mang ý nghĩa khác nhau và do đó, Marketer cũng được giữ nguyên nghĩa là những người làm Marketing thay vì được dịch ra là Nhà tiếp thị.

Tại Việt Nam, Nhà tiếp thị hay Nhân viên Tiếp thị vốn được hiểu là những người thực hiện hoạt động giới thiệu và chào mời sản phẩm (trực tiếp) đến khách hàng, và đây cũng không phải là chân dung của một Marketer thực sự.

Cũng theo cách này, tất cả các thuật ngữ Nhà tiếp thị được đề cập đến trong bài (và bất cứ ở nơi nào khác), bạn nên hiểu ngầm nó là Marketer chứ không phải Nhà tiếp thị hay Nhân viên Tiếp thị.

Tuỳ thuộc vào từng loại hình của doanh nghiệp, cơ cấu doanh nghiệp, ngành nghề, quy mô của doanh nghiệp…mà các Nhà tiếp thị có thể gánh vác các nhiệm vụ khác nhau.

Có những doanh nghiệp, mặc dù tên gọi là “nhân viên tiếp thị” tuy nhiên công việc chủ yếu là xây dựng nội dung, có doanh nghiệp thì Nhà tiếp thị chủ yếu chạy quảng cáo, và có doanh nghiệp thì Nhà tiếp thị chủ yếu làm SEO.

Thường thì ở các doanh nghiệp lớn hơn hoặc được tổ chức chuyên nghiệp hơn, các Nhà tiếp thị “đóng tròn vai” hơn, họ làm đúng các công việc của một Nhà tiếp thị chuyên nghiệp.

Tiếp thị có phải là Marketing không?

Liên quan đến khái niệm tiếp thị, nhiều marketer mới thường đặt ra câu hỏi là “tiếp thị có phải là marketing không?”

Mặc dù, tiếp thị trong tiếng Anh được dịch là Marketing, tuy nhiên xét về bối cảnh thuật ngữ “tiếp thị” tại Việt Nam hay ý nghĩa của tiếp thị trong các cụm từ như “nhân viên tiếp thị”, tiếp thị trong trường hợp này không phải là marketing, do đó, hiện nay thuật ngữ marketing vẫn được sử dụng làm từ ngữ chính trong các trường đại học hay các tổ chức chính thống khác.

Những tố chất và kỹ năng cần có của một Nhà tiếp thị.

Trong những năm trở lại đây từ khoảng những năm 2015, khi các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram hay sau này là TikTok trở nên phổ biến hơn và trở thành một trong những kênh làm Tiếp thị chủ lực của các thương hiệu, các kỹ năng và tố chất của một Nhà tiếp thị “tiêu chuẩn” cũng thay đổi khá nhiều.

Trong khi tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp, ngành nghề kinh doanh, vị trí công việc và mục đích của bản thân, các Nhà tiếp thị có thể cần các kỹ năng (kỹ năng cứng và kỹ năng mềm) khác nhau, dưới đây là một số kỹ năng và tố chất chính nên có.

• Kỹ năng làm chiến lược: Với các vị trí quản lý, chiến lược là kỹ năng quan trọng nhất của những người làm Tiếp thị. Trước khi tiến hành thực hiện các chiến thuật như quảng cáo hay nghiên cứu thị trường, Nhà tiếp thị cần có một bức tranh rộng lớn hơn về nơi thương hiệu sẽ đến và đạt được mục tiêu.
• Kỹ năng thấu hiểu khách hàng: Như đã phân tích ở trên, Tiếp thị là tất cả những gì liên quan đến khách hàng và nhu cầu của khách hàng. Cũng từ thực tế này, người làm Tiếp thị cần thực sự có khả năng đồng cảm và chia sẻ với khách hàng của họ.
• Kỹ năng phân tích dữ liệu: Trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và các ứng dụng của công nghệ vào Tiếp thị như Big Data, AI, hay các mô hình máy học (machine learning) của các nền tảng quảng cáo như Google và Facebook, kỹ năng phân tích dữ liệu (data analysis) ngày càng trở nên cấp thiết hơn. Bằng cách phân tích các dữ liệu có được từ các nền tảng của bên thứ nhất (first party data) lẫn các bên thứ ba nếu có, Nhà tiếp thị có nhiều cách hơn để hiểu và dự báo các xu hướng hay nội dung (content) mà khách hàng có khả năng tương tác cao nhất.
• Kỹ năng làm nội dung (content creator): Một trong những kỹ năng quan trọng hàng đầu tiếp theo cần có của một Nhà tiếp thị là khả năng xây dựng, phân tích và tối ưu nội dung. Vì suy cho cùng thứ cuối cùng mà khách hàng nhìn thấy là nội dung của các thương hiệu, tính liên quan và cá nhân hoá của nội dung dần trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
• Kỹ năng sử dụng các nền tảng mạng xã hội: Khi mạng xã hội tiếp tục là nơi người tiêu dùng chọn để giải trí, mua sắm và hơn thế nữa, việc sử dụng thành thạo các cách làm nội dung, phân tích, hiểu thuật toán, và tối ưu hoá lượt tiếp cận là một trong những yêu cầu hàng đầu đối với các Nhà tiếp thị.
• Kỹ năng chạy quảng cáo (Paid Media): Đối với hầu hết các doanh nghiệp, quảng cáo là một trong những hoat động tiêu tốn nhiều ngân sách Tiếp thị nhất. Tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp, mức độ đầu tư có thể khác nhau, tuy nhiên nếu bạn có khả năng vận hành và tối ưu quảng cáo trên các nền tảng phổ biến như Google, Facebook, TikTok hay LinkedIn, bạn hoàn toàn có thể trở thành một Nhà tiếp thị kỹ thuật số (Digital Marketer)
• Kỹ năng SEO: SEO hay tối ưu hoá nội dung trên các công cụ tìm kiếm cũng là một trong những năng được yêu cầu nhiều nhất từ phía các nhà tuyển dụng, bằng cách tối ưu hoá nội dung (on-page và off-page), thương hiệu có nhiều lượt truy cập tự nhiên miễn phí hơn trên các công cụ tìm kiếm.
• Kỹ năng quản lý nền tảng (platforms): Đặc biệt với các Nhà tiếp thị kỹ thuật số, việc am hiểu cách sử dụng các nền tảng kỹ thuật số như website (CMS), ứng dụng (app), CRM, các công cụ phân tích từ khoá, các công cụ social listening hay các nền tảng đo lường hiệu suất khác cũng quan trọng không kém. Trong bối cảnh hiện tại, sẽ rất khó trở thành một Nhà tiếp thị chuyên nghiệp mà không có các kỹ năng này.

Những cấp độ của Nhà tiếp thị trong nấc thang sự nghiệp có thể là gì?

Mặc dù trong thực tế không phải người làm Tiếp thị nào cũng có thể trải qua đúng thứ tự các cấp bậc khác nhau, dưới đây là các cấp bậc tiêu chuẩn bạn có thể tham khảo.

• Nhân viên Tiếp thị: Đây được xem là vị trí thấp nhất của một Nhà tiếp thị chính thức. Họ thường là những người mới vào nghề hay ít kinh nghiệm làm việc.
• Chuyên viên Tiếp thị: Cấp độ tiếp theo của một nhân viên Tiếp thị là chuyên viên Tiếp thị. Ví trí này có thể cùng cấp bậc với vị trí Nhân viên Tiếp thị (cấp cao).
• Trưởng nhóm Tiếp thị: Là người sẽ chịu trách nhiệm quản lý (cũng có thể là không) các nhân viên của mình. Người này sẽ đưa ra các kế hoạch Tiếp thị tổng thể đồng thời cũng thực hiện các công việc cụ thể như nhân viên.
• Trưởng phòng Tiếp thị: Ở những mô hình tiêu chuẩn, Trưởng phòng Tiếp thị có thể quản lý các vị trí cấp dưới chính là các vị trí được nói ở trên.
• Giám đốc Tiếp thị: Vị trí này có vai trò tương đối lớn trong doanh nghiệp. Ở các doanh nghiệp quy mô nhỏ, vị trí này có thể không tồn tại.
• Phó Chủ tịch phụ trách Tiếp thị. Với các doanh nghiệp có quy mô (thường là có quy mô toàn cầu), vì tính chất công việc quá phức tạp và nhiều danh mục sản phẩm khác nhau, họ cần những vị trí Tiếp thị với vai trò lớn hơn. Một Phó Chủ tịch phụ trách Tiếp thị thường có trách nhiệm tương đương như một Tổng giám đốc hoặc Phó tổng giám đốc phụ trách chuyên môn, họ chủ yếu chịu KPIs cuối cùng là về doanh số bán hàng.

Lịch sử phát triển của ngành Tiếp thị.

Theo Giáo sư Philip Kotler đã đề cập trong cuốn sách về Tiếp thị mới nhất của ông, Marketing 5.0 – Technology for Humanity, ngành Tiếp thị nói chung phát triển và gắn liền với các yếu tố như văn hoá, con người, xã hội, kinh tế và cả chính trị.

Theo quan điểm này, Tiếp thị chưa bao giờ là khái niệm tách rời và nằm độc lập với các bối cảnh bao hàm xung quanh nó.

Tính đến thời điểm hiện tại năm 2022, lịch sử ngành Tiếp thị đã trải qua 4 giai đoạn lớn khác nhau và hiện đang ở trong giai đoạn thứ năm (Marketing 5.0).

• Tiếp thị 1.0: Là giai đoạn mà các hoạt động Tiếp thị gắn liền với sản phẩm và được định hướng bởi sản phẩm (product-driven marketing). Theo cách tiếp cận của Tiếp thị 1.0, làm Tiếp thị là tất cả những gì liên quan đến việc bán các sản phẩm mình có đến tay người tiêu dùng.
• Tiếp thị 2.0: Khác với cách tiếp cận của Tiếp thị 1.0, Tiếp thị 2.0 bắt đầu quan tâm đến khách hàng và nhu cầu của họ. Các hoạt động Tiếp thị khi này được thực hiện dựa trên các yêu cầu khác nhau của khách hàng (customer-oriented marketing).
• Tiếp thị 3.0: Ở một cấp độ phát triển cao hơn những gì mà Tiếp thị 1.0 và 2.0 đại diện, Tiếp thị 3.0 tập trung vào yếu tố con người (human-centric marketing). Theo góc nhìn của Tiếp thị 3.0, khách hàng không chỉ tìm kiếm sự hài lòng trong yếu tố chức năng của sản phẩm và cảm xúc mà còn cả sự trọn vẹn về mặt tinh thần từ các thương hiệu mà họ đã chọn.
• Tiếp thị 4.0: Lần đầu tiên được ra mắt vào năm 2016, thuật ngữ Tiếp thị 4.0 gắn liền với các yếu tố kỹ thuật số (Digital), Tiếp thị trong thế giới số không dựa một cách độc lập vào các kênh và phương tiện truyền thông kỹ thuật số. Sự phân chia trong thế giới số vẫn tồn tại; do đó, Tiếp thị yêu cầu một cách tiếp cận đa kênh (omnichannel) cả trực tuyến (online) lẫn ngoại tuyến (offline). Tiếp thị 4.0 là kết quả mà những gì yếu tố công nghệ và kỹ thuât số đã mang lại.
• Tiếp thị 5.0: Trong cuốn sách mới đây được ra mắt vào đầu năm 2022, Giáo sư Philip Kotler và các đồng nghiệp đã xuất bản cuốn sách mới nhất về Tiếp thị 5.0 với chủ đề Technology for Humanity (tạm dịch là Công nghệ vì nhân loại). Tiếp thị 5.0 được ra đời trong bối cảnh các yếu tố công nghệ đã phát triển đến một cấp độ mới làm thay đổi nhiều khía cạnh của cuộc sống, kinh tế và con người.

Tiếp thị và thương hiệu (Brand).

Khi nói đến Tiếp thị, không thể không nhắc đến thương hiệu. Ở trong một doanh nghiệp cụ thể, Tiếp thị và thương hiệu là hai bộ phận chủ chốt nhất.

Trong khi các doanh nghiệp khác nhau có thể có các cơ cấu phòng ban và nhiệm vụ khác nhau, Tiếp thị và thương hiệu có thể được gộp chung vào một Team hoặc được tách thành hai Team riêng biệt.

Vai trò chính và cuối cùng của Tiếp thị là khách hàng và doanh số bán hàng, còn thương hiệu thì thường là liên quan đến các công việc như xây dựng hình ảnh thương hiệu, định vị thương hiệu, xây dựng niềm tin của người dùng với thương hiệu, và nhiều công việc khác.

Như đã phân tích ở trên, theo cách tiếp cận là vị trí, với các doanh nghiệp lớn, vị trí lớn nhất liên quan đến Tiếp thị là Phó Chủ tịch phụ trách Tiếp thị, người này chịu trách nhiệm toàn bộ về các thương hiệu hay nhãn hàng (Brand) bên dưới.

Tuy nhiên, nếu xét về tổng thể doanh nghiệp, thương hiệu là thứ duy nhất dùng để phân biệt một sản phẩm hay doanh nghiệp với các doanh nghiệp còn lại.

Khách hàng cuối cùng sẽ quan tâm đến thương hiệu và tất cả các hoạt động Tiếp thị cuối cùng cũng nhằm mục đích xây dựng điều đó.

Nói tóm lại, trong hầu hết các doanh nghiệp, Tiếp thị và thương hiệu có mối quan hệ khăng khít và tương hỗ lẫn nhau.

Tiếp thị kỹ thuật số là gì?

Theo Wikipedia, được sử dụng lần đầu vào những năm 1990, khái niệm Tiếp thị kỹ thuật số (Digital Marketing) đề cập đến những hoạt động Tiếp thị dựa trên yếu tố internet và công nghệ kỹ thuật số (digital technology).

Khi các nền tảng kỹ thuật số (digital platforms) ngày càng được tích hợp nhiều hơn vào các kế hoạch Tiếp thị và cuộc sống hàng ngày.

Và khi mọi người ngày càng sử dụng nhiều hơn các thiết bị kỹ thuật số (điện thoại thông minh, máy tính để bàn, máy tính bảng…) để ghé thăm cửa hàng thay vì đến các cửa hàng thực, thuât ngữ Tiếp thị kỹ thuật số ngày càng trở nên phổ biến hơn.

Liên quan đến khái niệm Tiếp thị kỹ thuật số, có một số khái niệm khác mà không ít người làm Tiếp thị vẫn hay nhầm lẫn, đó là Tiếp thị trực tuyến.

Trong khi Tiếp thị trực tuyến cần yếu tố internet, Tiếp thị kỹ thuật số lại có thể được diễn ra mà không cần kết nối internet.

Tiếp thị truyền thống là gì?

Ở khía cạnh ngược lại với Tiếp thị kỹ thuật số, Tiếp thị truyền thống là tất cả các hoạt động Tiếp thị không sử dụng các yếu tố kỹ thuật số hay liên quan nhiều đến công nghệ.

Tiếp thị truyền thống gắn liền với các hoạt động Tiếp thị trên các kênh truyền thông đại chúng như TV, báo chí, hay các kênh khác như điện thoại, gửi thư trực tiếp, radio và cả quảng cáo ngoài trời (OOH).

Ngoài ra, Tiếp thị truyền thống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận các khán giả địa phương, những nơi mà Tiếp thị kỹ thuật số không có mấy tác dụng.

Ngành hay nghề Tiếp thị là gì – Học Tiếp thị là học những gì?

Cũng tương tự những ngành khác như tài chính, kế toán, công nghệ thông tin…Tiếp thị hiện cũng là một ngành học được đào tạo trong cả những trường chính quy lẫn dân lập, từ các trường đại học, học viện đến cao đẳng.

Đối với hầu hết các trường, chuyên ngành Tiếp thị thuộc ngành lớn là quản trị kinh doanh cùng với một chuyên ngành khác là quản trị kinh doanh tổng hợp.

Tuy nhiên, ở một số trường khác nhau, ngành học Tiếp thị cũng có thể được tách rời và không thuộc quản trị kinh doanh.

Với một chuyên ngành Tiếp thị tiêu chuẩn, ngoài các môn học đại cương, các bạn sinh viên sẽ học chủ yếu các môn học chuyên ngành như nghiên cứu thị trường, Tiếp thị căn bản, tâm lý học đại cương, quản trị Tiếp thị, quản trị thương hiệu, quản trị bán hàng và nhiều môn học khác.

Học Tiếp thị ra trường có thể làm những công việc gì?

Một trong những câu hỏi được rất nhiều người mới, cả những sinh viên học Tiếp thị lẫn những người có ý định theo ngành Tiếp thị đặt ra đó là sau khi học xong Tiếp thị thì họ có thể làm những công việc cụ thể gì trong doanh nghiệp.

Thực sự khó có thể tìm được một câu trả lời thoả đáng cho câu hỏi này. Trong thực tế, sau khi học ra trường, vì nhiều lý do khác nhau (cả chủ quan và khách quan), các bạn có xu hướng lựa chọn nhiều con đường khác nhau.

Có bạn thì theo ngành Tiếp thị, có bạn thì làm kinh doanh (sales), và cũng có không ít bạn “chọn cho mình một lối đi riêng”.

Về bản chất, vì học (tất cả các cấp bậc học từ mầm non đến đại học) là học tư duy và chuyển hoá tư duy, việc học một ngành nào đó không nhất thiết là phải ra trường và đi làm đúng công việc đó.

Thực tế cho thấy có nhiều bạn làm trái nghề nhưng lại có được nhiều thành công hơn so với những bạn theo nghề và ngược lại.

Nếu các bạn vẫn chọn Tiếp thị là công việc hay nghề chính để theo đuổi, tuỳ vào từng nhu cầu khác nhau của doanh nghiệp và mong muốn của bản thân, dưới đây là một số vị trí về Tiếp thị mà bạn có thể làm.

• Nhân viên Tiếp thị.
• Nhân viên thương hiệu.
• Nhân viên Tiếp thị kỹ thuật số.
• Nhân viên Tiếp thị nội dung.
• Nhân viên chạy quảng cáo.
• Nhân viên bán hàng.
• Nhân viên nghiên cứu thị trường.
• Và nhiều vị trí khác ở các Agency như: Account (tìm kiếm và quản lý khách hàng), Media Planner (lập kế hoạch truyền thông), Media Buyer…

Làm Tiếp thị là làm gì?

Cũng tương tự như khái niệm Tiếp thị hay Tiếp thị là gì, câu hỏi “làm Tiếp thị là làm gì?” cũng sẽ nhận được câu trả lời tương ứng, tuỳ thuộc vào từng loại hình doanh nghiệp, mô hình kinh doanh, mục tiêu chiến lược và nhiều thứ khác, các công việc cần làm của Tiếp thị cũng sẽ khác nhau.

Ở góc độ tiếp cận rộng, làm Tiếp thị có thể là làm Tiếp thị truyền thống hoặc Tiếp thị kỹ thuật số.

Ở góc độ liên quan đến mục tiêu hay nhiệm vụ của Tiếp thị trong doanh nghiệp, làm Tiếp thị có thể là làm Tiếp thị thương hiệu (sử dụng các công cụ Tiếp thị để xây dựng thương hiệu) hoặc Tiếp thị hiệu suất (thực hiện các hoạt động Tiếp thị chủ yếu nhằm mục tiêu phát triển lượng khách hàng tiềm năng và bán hàng).

Hoặc cũng có thể phân tích các công việc của Tiếp thị liên quan đến cấp phòng ban. Nếu doanh nghiệp có bộ phận Tiếp thị thương mại (Trade Marketing) và Tiếp thị kỹ thuật số, làm Tiếp thị là làm Thương mại (Bán hàng) và Tiếp thị kỹ thuật số, nếu doanh nghiệp chỉ có bộ phận quảng cáo (paid media), làm Tiếp thị cũng có thể được hiểu là chạy quảng cáo.

Các công cụ Tiếp thị.

Khi nói đến các công cụ được sử dụng trong Tiếp thị, người ta nói đến các mô hình quản trị Tiếp thị.

Cũng có thể được sử dụng để trả lời cho câu hỏi “làm Tiếp thị là làm gì”, các mô hình quản trị Tiếp thị đóng vai trò như các kim chỉ nam giúp định hướng các công việc hay sứ mệnh Tiếp thị của một tổ chức hay thương hiệu cụ thể.

Mô hình Tiếp thị là gì?

Mô hình Tiếp thị là một công cụ mà các nhà tiếp thị (marketers) và doanh nghiệp sử dụng để hiểu được sức mạnh và tiềm năng doanh thu của một sản phẩm, thương hiệu hay một doanh nghiệp cụ thể.

Các mô hình Tiếp thị xem xét các chiến lược và tham số tổng thể liên quan đến việc Tiếp thị, truyền thông, quảng cáo… cho một thương hiệu hay các sản phẩm của doanh nghiệp đó.

Dưới đây là tất cả các công cụ Tiếp thị gắn liền với từng Mô hình Tiếp thị tương ứng.

1. Mô hình SWOT và TOWS.

SWOT và TOWS đều là những từ viết tắt của điểm mạnh (S – Strengths), điểm yếu (W – Weaknesses), cơ hội (O – Opportunities) và mối đe dọa (T – Threats).

Trong khi cả hai mô hình đều sử dụng những yếu tố giống nhau khi phân tích, ma trận TOWS nhấn mạnh đến yếu tố môi trường bên ngoài còn ma trận SWOT tập trung vào môi trường bên trong (nội bộ).

2. Mô hình tiếp thị hỗn hợp 4Ps (Marketing Mix – 4Ps).

4Ps đại diện cho sản phẩm (P – Products), giá (P – Price), phân phối (P – Place) và xúc tiến (Promotion). Mô hình Tiếp thị 4Ps thường được áp dụng cho các doanh nghiệp có sản phẩm là hàng hoá (hữu hình).

3. Mô hình tiếp thị hỗn hợp 7Ps (Marketing Mix – 7Ps).

7Ps là mô hình tiếp thị hỗn hợp (Marketing Mix Model) được phát triển dựa trên 4Ps và thường áp dụng cho các mô hình sản phẩm là dịch vụ (vô hình).

Ngoài bốn chữ cái P đã được thể hiện trong 4Ps, 7Ps còn có thêm con người (P – People), quy trình (P – Process) và những minh chứng hữu hình (P – Physical evidence).

4. Mô hình quản trị Tiếp thị tích hợp: R-STP-MM-I-C.

R-STP-MM-I-C là một trong những mô hình quản trị Tiếp thị toàn diện nhất khi mô hình đi từ những yếu tố căn bản của quá trình làm Tiếp thị như nghiên cứu thị trường (R – Research) đến phân khúc (S – Segmentation), lựa chọn thị trường mục tiêu (T – Targeting), định vị thương hiệu (P – Positioning) tới các chiến lược tiếp thị hỗn hợp (MM – Marketing-Mix), thực thi hoạt động marketing (I – Implementation) và kiểm tra kết quả (Checking).

R-STP-MM-I-C sử dụng kiểu tiếp cận từ trên xuống (top-down) bằng cách tập trung từ yếu tố khách hàng và thị trường, cũng theo cách này, những gì thực hiện sau đó sẽ được thiết kế theo từng nhóm khách hàng mục tiêu cụ thể với các thông điệp và cách tiếp cận khác nhau.

5. Mô hình AISAS.

Được ra đời trong thời kỳ phát triển mạnh của Tiếp thị kỹ thuật số và cũng có chút phần giống với mô hình AIDA, mô hình AISAS đề cập nhiều đến hành vi của khách hàng trước khi quyết định mua một thứ gì đó.

Mô hình được bắt đầu từ giai đoạn nhận biết (Awareness), thích thú (Interest), tìm kiếm (Search), hành động (Action) và cuối cùng là chia sẻ (Share).

6. Mô hình AIDA.

Có thể nói AIDA là một trong những mô hình đơn giản và dễ hiểu nhất trong các mô hình về Tiếp thị. Tiếp cận theo góc nhìn hành trình tiêu chuẩn của khách hàng, AIDA giúp người làm Tiếp thị theo đuổi khách hàng từ các giai đoạn chú ý và tìm hiểu (A -Attention), đến thích thú (I – Interest), đến khao khát (D – Desire) và cuối cùng là thực hiện hành động (A – Action).

Với mô hình này, những gì các Nhà tiếp thị cần làm là thiết kế các chiến lược và chiến thuật Tiếp thị nhằm đáp ứng các yêu cầu khác nhau của khách hàng trong từng giai đoạn khác nhau.

Tiếp thị là gì? hay làm Tiếp thị là làm gì? cũng có thể được trả lời theo cách tiếp cận này từ các mô hình quản trị Tiếp thị.

7. Mô hình 3Cs.

Trong quá trình tăng trưởng, các thương hiệu không thể tránh khỏi sự cạnh tranh từ các đối thủ trong thị trường.

Sự cạnh tranh này sẽ làm cho chi phí để có được một khách hàng mới ngày càng tăng. Làm giảm tỉ lệ lợi nhuận, tệ hơn nữa là thương hiệu sẽ dần mất thị phần.

Chìa khóa để các thương hiệu tìm ra hướng đi đúng đắn, chính là mô hình 3Cs: Company – Competitors – Customers.

Khi tiếp cận theo mô hình này, các chiến lược Tiếp thị tối ưu là các chiến lược được xây dựng dựa trên sự kết hợp của doanh nghiệp, đối thủ và khách hàng. Các hành động hay chiến thuật được đưa ra nên thoả mãn hay nằm ở giao điểm của cả ba yếu tố này.

Ngoài các mô hình Tiếp thị phổ biến nói trên còn rất nhiều các mô hình khác hoặc thậm chí là mô hình kết hợp vận dụng từ các mô hình hiện có.

Tuy nhiên có một lưu ý bạn nên nhớ là, dù cho mô hình mà bạn chọn là gì, là đơn lẻ hay kết hơp hoặc xây dựng một mô hình mới, nền tảng của mọi hoạt động hay quyết định Tiếp thị đều nên xuất phát từ góc nhìn của khách hàng và thị trường thay vì là các quan điểm chủ quan của Nhà tiếp thị.

Nghiên cứu Tiếp thị là gì?

Theo định nghĩa của Hiệp hội Tiếp thị Hoa Kỳ (AMA), nghiên cứu Tiếp thị là toàn bộ những hoạt động thiết kế, thu thập, phân tích, báo cáo dữ liệu…liên quan đến một tình huống cụ thể mà doanh nghiệp đang đối mặt.

Nghiên cứu Tiếp thị thường bao gồm tất cả những gì liên quan đến người tiêu dùng, khách hàng và cộng đồng, những thông tin có được sau nghiên cứu được sử dụng để nhận diện và xác định các cơ hội và vấn đề Tiếp thị.

Nghiên cứu Tiếp thị cũng liên quan đến các hoạt động quan sát, đánh giá và tinh chỉnh các hiệu suất Tiếp thị.

Để thiết lập một bản kế hoạch Tiếp thị tổng thể cần làm những công việc gì?

Với những ai làm Tiếp thị, đặc biệt là khi đảm nhận các vị trí quản lý. Một bản chiến lược hay kế hoạch Tiếp thị đủ toàn diện là bước đi đầu tiên mang yếu tố quyết định.

Trong khi, với mỗi mô hình kinh doanh khác nhau, các mục tiêu khác nhau, các tệp khách hàng khác nhau…các thương hiệu sẽ có những yêu cầu khác nhau đối với Tiếp thị, những cách thức tiếp cận và giải quyết vấn đề thì không mấy khác biệt.

Bạn có thể xem chi tiết cách thiết lập một bản kế hoạch truyền thông Tiếp thị hoàn chỉnh tại đây.

Học Tiếp thị ra trường nên chọn Agency Side hay Client Side?

Agency Side là gì? Agency là thuật ngữ được sử dụng trong ngành Tiếp thị dùng để miêu tả các doanh nghiệp chuyên cung cấp các dịch vụ liên quan đến Tiếp thị (marketing service) và quảng cáo nói chung.

Những người làm Tiếp thị chọn làm việc tại các đơn vị này được gọi là Agency Side, ngược lại thì gọi là Client Side, dùng để miêu tả các Nhà tiếp thị đang làm việc cho các nhãn hàng (Brand) và doanh nghiệp ngoài Agency.

Một câu hỏi được không ít các bạn newbie đặt ra là, nên chọn làm việc tại agency hay client, một lần nữa cũng tương tự như câu hỏi “Tiếp thị là gì”, bạn đừng chờ đợi một câu hỏi hoàn hảo và “đúng đắn” nhất.

Tuỳ thuộc vào mỗi mục tiêu cá nhân hay các công việc cụ thể được mô tả (JD) cho các vị trí, bạn là người quyết định mình nên theo đuổi con đường nào.

Một gợi ý dành cho bạn là, bạn có thể thử làm việc ở cả hai kiểu doanh nghiệp, sau đó quyết định đâu mới là nơi dành cho mình.

Một số câu hỏi thường gặp trong ngành Tiếp thị là gì?

Bởi tính chất biến động tương đối nhanh, bản thân ngành Tiếp thị không ngừng thay đổi trong những năm qua, cũng vì chính điều này, có không ít bạn cảm thấy lo lắng trước khi chọn Tiếp thị là nghề để theo đuổi.

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp nhất về Tiếp thị bạn có thể tham khảo và tự vấn cho bản thân.

• Tiếp thị (Marketing) là gì?

Tiếp thị (Marketing) là hình thức truyền thông trong đó thông qua các phương tiện thường là có trả phí (ví dụ như quảng cáo) hoặc miễn phí, doanh nghiệp có thể giới thiệu các sản phẩm và dịch vụ của họ tới người tiêu dùng. Mục đích của tiếp thị là bán hàng.

• Làm Tiếp thị là làm gì, có khó không?

Câu trả lời phù hợp nhất có thể là không khó cũng không dễ, miễn là bạn đam mê với ngành, sẵn sàng thay đổi theo những gì doanh nghiệp và khách hàng cần, mọi thứ sẽ tốt dần lên.

• Làm Tiếp thị bao nhiêu lâu thì lên được vị trí quản lý (manager)?

Không có bất cứ một khoảng thời gian nào cụ thể cho câu hỏi này, tuỳ thuộc vào năng lực và các điều kiện cụ thể của doanh nghiệp, mà khoảng thời gian có thể khác nhau.

Tuy nhiên, nếu xét ở mức độ trung bình, bạn có thể mất khoảng từ tối thiểu 3-5 để đạt được các vị trí quản lý.

• Mức lương của Tiếp thị là bao nhiêu?

Về cơ bản, với ngành Tiếp thị, mức lương của các vị trí biến đổi rất nhiều tuỳ thuộc vào năng lực và giá trị cống hiến cụ thể tại mỗi doanh nghiệp.

Có thể bạn cùng cấp bậc với một bạn khác ở một doanh nghiệp khác tuy nhiên mức lương lại có thể khác nhau rất nhiều.

Sẽ là hết sức bình thường nếu bạn phát hiện ra rằng một Nhân viên Tiếp thị lại có mức lương cao hơn một Trưởng phòng Tiếp thị.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn hơn và đầu tư chuyên nghiệp hơn thường có mức đãi ngộ cao hơn so với các doanh nghiệp nhỏ hơn (không luôn luôn).

• Cần làm gì để có thể thăng tiến nhanh hơn trong ngành Tiếp thị?

Ngoài việc bạn phải liên tục trau dồi các kỹ năng đã được đề cập trong các phần nói trên và cả các công việc liên quan ở các mô hình quản trị Tiếp thị, người làm Tiếp thị cần trang bị cho mình những tư duy mở, sáng tạo, dám chấp nhận thất bại để học hỏi, tò mò và không ngừng học hỏi.

• Transaction trong Tiếp thị là gì?

Thường được sử dụng trong thương mại điện tử, thuật ngữ Transaction có nghĩa là Giao dịch, khái niệm mô tả một hành động (mua hàng) từ phía người tiêu dùng.

Trong các hoạt động Tiếp thị, Giao dịch hay các hoạt động mua hàng chính là những gì mà doanh nghiệp hướng tới.

• Bán hàng – Tiếp thị là gì?

Còn có một tên gọi khác là Sales & Marketing, Bán hàng – Tiếp thị là khái niệm mô tả một bộ phận, hành động hoặc mục tiêu của doanh nghiệp trong đó một cá nhân hoặc phòng ban thực hiện các hoạt động Tiếp thị để bán hàng, hoặc kết hợp Tiếp thị với bán hàng trong cùng một chiến lược tổng thể.

• Nhân viên Tiếp thị là gì?

Nhân viên Tiếp thị là thuật ngữ chỉ những người làm công việc Tiếp thị nói chung, tuỳ vào từng doanh nghiệp khác nhau, các nhân viên Tiếp thịcó thể làm những công việc khác nhau.

• Vấn đề Tiếp thị là gì?

Vấn đề Tiếp thị (Marketing issue, Marketing problem) chính là những nỗi đau, những điểm yếu, những hạn chế, những thách thức…mà doanh nghiệp hay thương hiệu đang gặp phải trong quá trình xây dựng và phát triển chiến lược Tiếp thị.

Ví dụ, vấn đề Tiếp thị của một doanh nghiệp A nào đó có thể là khả năng nắm bắt nhu cầu của khách hàng chưa nhạy bén và tức thời.

• Tiếp thị cộng đồng là gì?

Tiếp thị cộng đồng là phương thức làm Tiếp thị trong đó thương hiệu “sử dụng” chính các khách hàng của họ làm “bên truyền tải” nội dung của thương hiệu.

• Chiến thuật hay kỹ thuật Tiếp thị là gì?

Là khái niệm đề cập đến các biện pháp hay cách thức (thường là ngắn hạn hoặc thậm chí là tức thời) thực hiện các hoạt động Tiếp thị.

Khác với chiến lược Tiếp thị, chiến thuật Tiếp thị thường được xác định tức thời vào một thời điểm nhất định và chỉ được áp dụng trong một số ít lần.

Ví dụ, một thương hiệu nào đó có thể sử dụng chiến thuật Tiếp thị là tập trung vào tìm kiếm thay vì mạng xã hội (vào một khoảng thời gian hay trong một số chiến dịch nào đó).

• Tiếp thị thương mại là gì?

Tiếp thị thương mại là chiến lược tập trung vào các nhà bán buôn, bán lẻ và nhà phân phối hơn là người tiêu dùng cuối, với mục tiêu tăng nhu cầu với các đối tác nằm trong chuỗi cung ứng và đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng.

Các hoạt động Tiếp thị thương mại thường diễn ra trực tiếp tại các điểm bán.

• Tiếp thị hỗn hợp là gì?

Là khái niệm đề cập đến việc phối hợp một số thành phần khác nhau có trong kế hoạch Tiếp thị như sản phẩm, giá bán, phân phối hay xúc tiến bán hàng.

• Tiếp thị thương hiệu là gì?

Là tất cả các hoạt động Tiếp thị được thực thi với mục tiêu cuối cùng là xây dựng và phát triển thương hiệu (Brand).

• Tiếp thị hiệu suất là gì?

Tiếp thị hiệu suất là hoạt động Tiếp thị tập trung vào các hoạt động tạo ra mức tăng trưởng trong ngắn hạn như tăng lượng khách hàng tiềm năng hay doanh số bán hàng (thường là trực tiếp).

• Tiếp thị hiện đại là gì?

Là chiến lược mà tất cả các hoạt động Tiếp thị đều tập trung vào khách hàng và thúc đẩy tăng trưởng.

• Tiếp thị được định hướng bởi dữ liệu là gì?

Là làm Tiếp thị theo hướng dữ liệu (Data-driven), Nhà tiếp thị dựa vào dữ liệu có được để đưa ra các quyết định Tiếp thị thay vì là dựa vào cảm nhận hay ý kiến chủ quan của cá nhân.

• Tiếp thị sản phẩm là gì?

Là khái niệm đề cập đến việc các Nhà tiếp thị sẽ tập trung để đưa sản phẩm đến với khách hàng và thị trường.

Bằng cách thấu hiểu về sản phẩm và khách hàng mục tiêu, Nhà tiếp thị thúc đẩy nhu cầu sử dụng sản phẩm của họ để từ đó gia tăng doanh số bán hàng.

• Tiếp thị lan truyền là gì?

Tiếp thị lan truyền là một phương thức làm Tiếp thị trong đó các Nhà tiếp thị sử dụng các yếu tố như truyền miệng hay mạng xã hội để lan truyền nhanh một nội dung gì đó.

• Tiếp thị dự báo là gì?

Là khái niệm đề cập đến phương thức Tiếp thị, trong đó người làm Tiếp thị thông qua các hoạt động như nghiên cứu thị trường hay dựa vào các dữ liệu thu thập được để tiến hành dự báo những xu hướng hay sở thích của người tiêu dùng trong tương lai với mục tiêu là bán được nhiều hàng hơn.

• Tiếp thị tích hợp là gì?

Còn được gọi tắt là IMC, khái niệm Tiếp thị tích hợp đề cập đến việc kết hợp nhiều nền tảng hay kênh làm Tiếp thị khác nhau (chẳng hạn như quảng cáo, PR, Email…) trong cùng một chiến dịch hoặc chiến lược.

Kết luận.

Trên đây là toàn bộ các kiến thức nền tảng về ngành Tiếp thị, hy vọng nếu bạn băn khoăn chưa biết tiếp thị là gì, các đặc điểm, hình thức và vai trò của ngành tiếp thị, thì đến đây bạn đã có thể có được cho mình những câu trả lời hoàn chỉnh.

Tham gia Cộng đồng We’re Marketer của MarketingTrips (Trang tin tức trực tuyến về Marketing, Digital Marketing, Thương hiệu, Quảng cáo và Kinh doanh) để thảo luận các chủ đề về Marketing và Business tại: We’re Marketer

Nam Nguyen | MarketingTrips 

Nguồn: MarketingTrips